Phúc trình mang số hiệu A/5630 là
báo cáo của
Phái đoàn Điều tra Liên Hiệp Quốc tại Nam
Việt Nam (Report of the United Nation Fact-Finding Mission to South Viet-Nam) được soạn thảo bằng tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha, là kết quả của một
cuộc điều tra khách quan do
Liên Hiệp Quốc tiến hành thông qua việc
chỉ định các
đại diện từ 7
quốc gia thành viên cùng một
số nhân viên chuyên môn để hỗ trợ
hoạt động điều tra.
Phái đoàn điều tra này đã đến Nam
Việt Nam ngày 24-10-1963 và đến sáng ngày 1-11 thì
dự kiến sẽ
hoàn tất công việc vào cuối ngày 3-11.
Tuy nhiên, cuộc chính biến diễn ra trong ngày 1-11 đã làm thay đổi phần cuối
kế hoạch, cũng như có thể là
nguyên nhân khiến cho
Phái đoàn không nhận được những
tài liệu quan trọng mà Chính phủ ông Diệm đã hứa sẽ
cung cấp.
Ngoài ra, để chuẩn bị các phương thức và
chương trình hành động sao cho khách quan và
hiệu quả, trước đó
phái đoàn cũng đã có 4 phiên họp trong
thời gian từ ngày 14-10 đến 21-10-1963 tại New York.
Bản Phúc trình A/5630, chỉ riêng phần Anh ngữ dài 93 trang khổ lớn, gồm 4 Chương với 191
phân đoạn (paragraphs) và 16
Phụ lục (Annexes), được
phái đoàn trình lên Kỳ họp
thường niên lần thứ 18 của
Đại Hội Đồng
Liên Hiệp Quốc, là
tài liệu quan trọng để
Đại Hội Đồng
thảo luận và
xem xét trong
phạm vi Đề mục 77 (Item 77) theo Nghị trình Kỳ họp (Agenda) đã được
Đại Hội Đồng thông qua trước đó, với
tiêu đề chính là “Vi phạm
nhân quyền ở Việt Nam” (The violation of human rights in South Viet-Nam).
Trong
thực tế,
Đại Hội Đồng đã không tiến hành việc
thảo luận Đề mục 77 như trong Nghị trình đã định.
Lý do đơn giản là vì đối tượng
bị cáo buộc
vi phạm nhân quyền, tức Chính phủ Ngô Đình Diệm, đã sụp đổ sau cuộc đảo chính của Quân đội ngày 1-11-1963. Mặc dù vậy, Phúc trình này đã được
chính thức công bố và có thể xem là một
văn kiện lịch sử quan trọng, bởi đây là sự
ghi nhận khách quan và khoa học của một tổ chức quốc tế lớn
nhất hành tinh về những gì Chính phủ Ngô Đình Diệm đã làm tại miền Nam
Việt Nam, trong
phạm vi liên quan đến cuộc
vận động đòi
bình đẳng tôn giáo năm 1963 của
Phật giáo Việt Nam. Một
số luận điệu
bóp méo và nhào nặn
lịch sử với ý đồ
xuyên tạc sẽ bị vạch trần thông qua chính những
ghi nhận trung thực từ Phúc trình này.
Bản Phúc trình được
thực hiện đúng vào thời điểm
căng thẳng nhất của các diễn biến
liên quan, khi mà trong
tâm tưởng những người
chứng kiến vẫn chưa hết sự
bàng hoàng, căm phẫn, và khi những dòng máu đỏ trong các chiến dịch
đàn áp của Chính phủ Ngô Đình Diệm vẫn còn chưa kịp khô hẳn đi trên
thân thể những
học sinh, sinh viên và
tăng ni cư sĩ hoàn toàn vô tội. Một số lớn các vị vẫn còn đang
trong vòng tù tội khi
Phái đoàn tiến hành
cuộc điều tra.
Thông qua những nội dung
ghi nhận trong bản Phúc trình,
chúng ta thấy được
tư tưởng và
cảm xúc của chính những nhân chứng vào thời điểm ngay trước khi Chính phủ Diệm sụp đổ, và cũng thông qua bản Phúc trình,
chúng ta thấy được những
biện pháp dối trá mà Chính phủ Diệm đã
áp dụng để cố làm sai lệch kết quả
điều tra. Và bất chấp những
đề xuất có chủ ý cũng như những
cản trở ngầm từ phía Chính phủ Diệm,
Phái đoàn Điều tra của
Liên Hiệp Quốc đã
hết sức khéo léo trong các
quyết định hành động của họ, dẫn đến kết quả là một nội dung Phúc trình
vô cùng phong phú và đầy đủ cũng như
đảm bảo tính
chính xác và khách quan. Những
lập luận sai lệch nhằm ý đồ “chạy tội” cho Chính phủ Diệm khi cho rằng “không có
đàn áp Phật giáo” sẽ
hoàn toàn bị phá vỡ khi
chúng ta đối chiếu với những nội dung
thực tế được ghi lại trong Phúc trình này.
Với các
ý nghĩa nêu trên, sự
xem xét của
Đại Hội Đồng
Liên Hiệp Quốc về
vấn đề này
hoàn toàn không
cần thiết nữa, bởi không còn bất kỳ
biện pháp trừng phạt nào đối với một chế độ có thể xem là
nghiêm khắc nặng nề hơn là sự sụp đổ của chính nó. Trong khi đó,
tính chất khách quan và
trung thực cộng với
phương pháp làm việc khéo léo và khoa học mà
Phái đoàn điều tra đã
áp dụng, tự nó đã là một sự
đảm bảo chắc chắn để người đọc bản Phúc trình
hoàn toàn có thể tự mình rút ra
kết luận.
Khi chọn
giới thiệu nội dung bản Phúc trình A/5630 này,
chúng tôi hy vọng sẽ
cung cấp cho
độc giả một nguồn tư liệu quý giá và khách quan để hiểu đúng và
hiểu rõ về cuộc
vận động bình đẳng tôn giáo năm 1963 của
Phật giáo Việt Nam. Toàn văn Phúc trình bằng Anh ngữ (và 5
ngôn ngữ khác là tiếng Ả Rập, tiếng Hoa, tiếng Pháp, tiếng Nga và tiếng Tây Ban Nha) có thể tìm đọc trên Internet.
Tuy nhiên, ở một số nội dung quan trọng
chúng tôi sẽ in nghiêng và dẫn kèm theo nguyên tác Anh ngữ để
độc giả tiện
so sánh.