III. Quá khứ uẩn tập đẳng luận (Atītakkhandhādi-samodhāna-kathā)

Chương thứ năm.
“KATHĀVATTHU” PHÊ PHÁN NHẤT THIẾT HỮU LUẬN THỜI PHẬT GIÁO BỘ PHÁI [2]

III. Quá khứ uẩn tập đẳng luận (Atītakkhandhādi-samodhāna-kathā)

        “Quá khứ uẩn tập đẳng luận” (Atītakkhandhādisamodhānakathā), atīta (quá khứ) + khandha (uẩn) + ādi (vân…vân…) + samodhā (tụ tập, liên hợp) + kathā (lời, nói, luận). Ở đây, Thượng Toạ bộ lấy sự tồn tại trong ba thời (được gọi là Hữu) tổng hợp lại để phê phán Hữu bộ. Việc tiến hành phê phán trên cơ bản Thượng Toạ bộ vẫn là lấy “tam thời thật hữu” được Hữu bộ chủ trương để khảo sát nhằm phản đối. Trong “Quá khứ uẩn tập đẳng luận”, sự phê phán tồn tại trong ba thời có sắc uẩn, ngũ uẩn, nhãn xứ, mười hai xứ, Phật-đà v.v… nó không nên được chủ trương là đều vĩnh viễn tồn tại trong ba thời, nếu không sẽ xuất hiện tình trạng mười lăm uẩn, ba mươi sáu xứ… Biện luận như sau:  

        1. Quá khứ uẩn tập đẳng luận (Atītakkhandhādisamodhānakathā) [1]

    Luận I.

1. Sắc uẩn của quá khứ, vị lai, hiện tại là có?

(Tha): Phải!

1. Là có ba sắc uẩn à?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu có sắc uẩn của quá khứ, vị lai, hiện tại  (A ͻ B)

n   X.2: thì phải có ba sắc uẩn (A ͻ B)

n   Nhưng “có sắc uẩn của quá khứ, vị lai, hiện tại” không bằng với “ba sắc uẩn”

   ∴ Vì vậy “có sắc uẩn của quá khứ, vị lai, hiện tại” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận II.

I.     Năm uẩn của quá khứ, vị lai, hiện tại là có?

(Tha): Phải!

II.    Là có mười lăm uẩn à?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu có năm uẩn của quá khứ, vị lai, hiện tại  (A ͻ B)

n   X.2: thì phải có mười lăm uẩn (A ͻ B)

n   Nhưng “có năm uẩn của quá khứ, vị lai, hiện tại” không bằng với “mười lăm uẩn”

   ∴ Vì vậy “có năm uẩn của quá khứ, vị lai, hiện tại” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận III.

I.     Nhãn xứ (Cakkhāyatana) của quá khứ, vị lai, hiện tại là có?

(Tha): Phải!

II.    Là có ba nhãn xứ à?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu có nhãn xứ của quá khứ, vị lai, hiện tại  (A ͻ B)

n   X.2: thì phải có ba nhãn xứ (A ͻ B)

n   Nhưng “có nhãn xứ của quá khứ, vị lai, hiện tại” không bằng với “ba nhãn xứ”

   ∴ Vì vậy “có nhãn xứ của quá khứ, vị lai, hiện tại” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận IV.

I.     Mười hai xứ của quá khứ, vị lai, hiện tại là có?

(Tha): Phải!

II.    Là có ba mươi sáu xứ à?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu có mười hai xứ của quá khứ, vị lai, hiện tại  (A ͻ B)

n   X.2: thì phải có ba mươi sáu xứ (A ͻ B)

n   Nhưng “có mười hai xứ của quá khứ, vị lai, hiện tại” không bằng với “ba mươi sáu xứ”

   ∴ Vì vậy “có mười hai xứ của quá khứ, vị lai, hiện tại” không thể thành lập,                                                                               (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

      2. Quá khứ uẩn tập đẳng luận (Atītakkhandhādisamodhānakathā) [2]

    Luận I.

1. Nhãn giới của quá khứ, vị lai, hiện tại là có hả?

(Tha): Phải!

1. Là có ba nhãn giới ư?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu có nhãn giới của quá khứ, vị lai, hiện tại (A ͻ B)

n   X.2: thì có ba nhãn giới  (A ͻ B)

n   Nhưng “có nhãn giới của quá khứ, vị lai, hiện tại” không bằng với “ba nhãn giới”

   ∴ Vì vậy “nhãn giới của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận II.

I.    Mười tám giới của quá khứ, vị lai, hiện tại là có hả?

(Tha): Phải!

II.  Là có năm mươi tư giới ư?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu có mười tám giới của quá khứ, vị lai, hiện tại (A ͻ B)

n   X.2: thì có năm mươi tư giới  (A ͻ B)

n   Nhưng “có mười tám giới của quá khứ, vị lai, hiện tại” không bằng với “năm mươi tư giới”

   ∴ Vì vậy “mười tám giới của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận III.

I.    Nhãn căn của quá khứ, vị lai, hiện tại là có hả?

(Tha): Phải!

II.  Là có ba nhãn căn ư?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu có nhãn căn của quá khứ, vị lai, hiện tại (A ͻ B)

n   X.2: thì có ba nhãn căn  (A ͻ B)

n   Nhưng “có nhãn căn của quá khứ, vị lai, hiện tại” không bằng với “ba nhãn căn”

   ∴ Vì vậy “nhãn căn của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận IV.

I.    Hai mươi hai căn của quá khứ, vị lai, hiện tại là có hả?

(Tha): Phải!

II.  Là có sáu mươi sáu căn ư?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu có hai mươi hai căn của quá khứ, vị lai, hiện tại (A ͻ B)

n   X.2: thì có sáu mươi sáu căn  (A ͻ B)

n   Nhưng “có hai mươi hai căn của quá khứ, vị lai, hiện tại” không bằng với “sáu mươi sáu căn”

   ∴ Vì vậy “hai mươi hai căn của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

      3. Quá khứ uẩn tập đẳng luận (Atītakkhandhādisamodhānakathā) [3]

    Luận I.

1. Chuyển Luân vương của quá khứ, vị lai, hiện tại là có ư?

(Tha): Phải!

1. Là có ba người Chuyển Luân vương có thể nhìn thấy tướng à?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu Chuyển Luân vương của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có (A ͻ B)

n   X.2: thì có ba người Chuyển Luân vương có thể thấy tướng được (A ͻ B)

n   Nhưng “Chuyển Luân vương của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có” không bằng với “ba người Chuyển Luân vương có thể thấy tướng được”

   ∴ Vì vậy Hữu bộ chủ trương “Chuyển Luân vương của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận II.

I.     Bậc Chính Đẳng Giác (Phật-đà) của quá khứ, vị lai, hiện tại là có ư?

(Tha): Phải!

II.        Là có ba người bậc Chính Đẳng Giác có thể nhìn thấy tướng à?

        (Tha): Không!

n   X.1: Nếu bậc Chính Đẳng Giác của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có (A ͻ B)

n   X.2: thì có ba người bậc Chính Đẳng Giác (A ͻ B)

n   Nhưng “bậc Chính Đẳng Giác của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có” không bằng với “có ba người bậc Chính Đẳng Giác”

   ∴ Vì vậy Hữu bộ chủ trương “bậc Chính Đẳng Giác của quá khứ, vị lai, hiện tại còn có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Tổng kết sự phê phán của Thượng Toạ bộ đối với Hữu bộ tại “Quá khứ uẩn tập đẳng luận”

        Nói cho gọn, cái mà Hữu bộ chủ trương “Tam thời thật hữu” dẫn dụng về Hữu như đã nêu trên, Thượng Toạ bộ dựa vào đó để phê phán Hữu bộ khi cho rằng nó có tồn tại trong ba thời. Nếu cái gọi là Hữu chân thật tồn tại trong ba thời thì nên có xuất hiện tổng hợp: ba sắc uẩn, mười lăm uẩn, ba nhãn xứ, ba mươi sáu xứ, ba nhãn giới, năm mươi tư giới, ba mươi sáu xứ, ba nhãn căn, sáu mươi sáu căn, ba vị Chuyển Luân vương, ba Tôn Phật-đà đồng thời xuất hiện, nhưng trên thực tế không đúng như thế. Hữu bộ chủ trương từ lí luận và hiện thực tự mâu thuẫn nhau, vì vậy cái họ cho là “Tam thời thật hữu” không thể nào thành lập.