14. Phẩm Tu-di Sơn-đảnh Kệ Tán

KINH HOA NGHIÊM
Hán Dịch: Đại-Sư Thật-Xoa-Nan-Đà
Việt Dịch: HT Thích Trí Tịnh
Phật Học Viện quốc Tế Xuất Bản PL 2527 – 1983

Lúc bấy giờ, do thần-lực của đức Phật, từ ngoài trăm phật-sát vi-trần-số quốc-độ, mười-phương đều có một đại Bồ-Tát, mỗi vị đều cùng một phật-sát vi-trần-số Bồ-Tát đồng vân tập đến.

Mười đại Bồ-Tát là: Pháp-Huệ Bồ-Tát, Nhứt-Thiết-Huệ Bồ-Tát, Thắng-Huệ Bồ-Tát, Công-Đức-Huệ Bồ-Tát, Tinh-Tấn-Huệ Bồ-Tát, Thiện-Huệ Bồ-Tát, Trí-Huệ Bồ-Tát, Chơn-Thiệt-Huệ Bồ-Tát, Vô-Thượng-Huệ Bồ-Tát, Kiên-Cố-Huệ Bồ-Tát.

Cõi nước của các ngài theo thứ-tự là : Nhơn-Đà-La-Hoa thế-giới, Ba-Đầu-Ma-Hoa thế-giới, Bửu-Hoa thế-giới, Ưu-Bát-La-Hoa thế-giới, Kim-Cang-Hoa thế-giới, Diệu-Hương-Hoa thế-giới, Duyệt-Ý-Hoa thế-giới, A-Lô-Hoa thế-giới, Na-La-Đà-Hoa thế-giới, Hư-Không-Hoa thế-giới.

Chư Phật ngự trị nơi đó theo thứ tự là: Thù-Đặc-Nguyệt-Phật, Vô-Tận-Nguyệt Phật, Bất-Động-Nguyệt Phật, Phong-Nguyệt Phật, Thủy-Nguyệt Phật, Giải-Thoát-Nguyệt Phật, Vô-Thượng-Nguyệt Phật, Tinh-Tú-Nguyệt Phật, Thanh-Tịnh-Nguyệt Phật, Minh-Liễu-Nguyệt Phật.
Chư Bồ-Tát này đến đảnh-lễ chơn Phật, rồi tùy phương đến, đều riêng hóa hiện tòa sư-tử Tỳ-lô-giá-na-tạng mà ngồi kiết-già trên đó.
Như chư Bồ-Tát vân tập đến đảnh núi Tu-Di nơi thế-giới này, thập-phương thế-giới cũng đều như thế cả, đến danh hiệu, quốc-độ và chư Phật cũng đồng.
 Lúc đó đức Thế-Tôn, từ nơi các ngón của hai chưn phóng trăm ngàn ức quang minh màu đẹp chiếu khắp trong cung của Đế-Thích ở mười phương thế-giới, Phật và đại-chúng đều hiển hiện cả.
 Pháp Huệ Bồ-Tát thừa oai-thần của Phật quan-sát khắp mười-phương rồi nói kệ rằng:
 Phật phóng tịnh quang-minh
 Thấy khắp tất cả Phật
 Đảnh núi Tu-Di-Vương
 Ở trong điện Diệu-Thắng.
 Tất cả Thiên-Đế-Thích
 Thỉnh Phật vào cung-điện
 Đều nói mười kệ hay
 Ca ngợi chư Như-Lai.
 Trong các đại hội ấy
 Bao nhiêu chúng Bồ-Tát
 Đều từ mười-phương đến
 Hóa tòa mà an-tọa.
 Bồ-Tát trong hội đó
 Danh hiệu đồng chúng tôi,
 Những cõi từ đó đến
 Danh-tự cũng vẫn đồng;
 Bổn-quốc chư Như-Lai
 Hồng-danh đều cũng đồng,
 Bồ-Tát nơi bổn Phật
 Tịnh tu hạnh vô-thượng.
 Đại chúng nên quan-sát
 Như-Lai tự-tại-lực
 Tất cả Diêm-Phù-Đề
 Đều nói Phật tại đấy.
 Chúng ta nay thấy Phật
 Trụ nơi đảnh Tu-Di
 Thập-phương cũng như vậy
 Như-Lai tự-tại-lực.
 Trong mỗi mỗi thế-giới
 Phát tâm cầu phật-đạo
 Nương nơi nguyện như vậy
 Tu tập hạnh bồ-đề.
 Phật dùng nhiều thân hình
 Du hành khắp thế-gian
 Pháp-giới không chướng ngại
 Không ai trắc lượng được.
 Huệ-quang hằng chiếu khắp
 Đời tối đều trừ diệt,
 Tất cả không sánh bằng
 Thế nào lường biết được!
 Nhứt-Thiết-Huệ Bồ-Tát, thừa oai-lực của đức Phật, quan-sát khắp mười-phương rồi nói kệ rằng:
 Giả-sử trăm ngàn kiếp
 Thường thấy đức Như-Lai
 Chẳng y chơn-thật nghĩa
 Mà quán đấng Cùu-Thế,
 Người này chấp lấy tướng
 Thêm lớn lưới mê lầm
 Giam trói ngục sanh tử
 Đui mù, chẳng thấy Phật.
 Quan-sát nơi các pháp
 Đều không có tự-tánh
 Tướng nó, vốn sanh-diệt
 Chỉ là danh thuyết giả.
 Tất cả pháp vô-sanh
 Tất cả pháp vô-diệt
 Nếu hiểu được như vậy
 Chư Phật thường hiện tiền.
 Pháp-tánh vốn không tịch
 Vô-thủ, cũng vô-kiến
 Tánh không, tức là Phật
 Chẳng thể nghĩ lường được.
 Nếu biết tất cả pháp
 Thể tánh đều như vậy
 Người này thời chẳng bị
 Phiền-não làm nhiễm trước.
 Phàm phu thấy các pháp
 Chỉ chuyển theo tướng giả
 Chẳng rõ pháp vô-tướng
 Do đây chẳng thấy Phật.
 Đức Phật lìa ba thời
 Các tướng đều đầy đủ
 Trụ nơi vô-sở-trụ
 Cùng khắp mà bất-động.
 Tôi quán tất cả pháp
 Thảy đều được rõ ràng
 Nay thấy đức Như-Lai
 Quyết-định không nghi ngờ.
 Pháp-Huệ trước đã nói
 Như-Lai chơn-thiệt tánh,
 Tôi từ đó rõ biết
 Bồ-đề khó nghĩ bàn.
 Thắng-Huệ Bồ-Tát thừa oai-lực của Phật, quan-sát khắp mười-phương rồi nói kệ rằng: 

Như-Lai đại trí-huệ
 Hi-hữu không sánh bằng
 Tất cả những thế-gian
 Tư-duy chẳng đến được.
 Phàm-phu vọng quan-sát
 Chấp tướng chẳng đúng lý
 Phật lìa tất cả tướng
 Chẳng phải họ biết được.
 Kẻ vô-tri mê lầm
 Vọng chấp tướng ngũ-uẩn
 Chẳng biết chơn-tánh kia
 Người này chẳng thấy Phật.
 Rõ biết tất cả pháp
 Đều không có tự-tánh
 Hiểu pháp-tánh như vậy
 Thời thấy Lô-Xá-Na.
 Vì do tiền-ngũ-uẩn
 Có hậu-uẩn tương-tục
 Rõ biết nơi tánh này
 Thấy Phật khó nghĩ bàn.
 Ví như báu trong tối
 Không đèn thời chẳng thấy
 Phật-pháp không người nói
 Dầu huệ chẳng biết được.
 Cũng như mắt bị lòa
 Chẳng thấy màu xinh đẹp
 Như vậy tâm bất-tịnh
 Chẳng thấy các phật-pháp.
 Lại như mặt trời sáng
 Kẻ mù không thấy được
 Tâm không có trí-huệ
 Trọn chẳng thấy chư Phật.
 Nếu chữa hết bịnh lòa
 Bỏ lìa lòng tưởng sắc
 Chẳng thấy nơi các pháp
 Thời thấy được Như-Lai.
 Nhứt-Thiết-Huệ đã nói
 Chư Phật Bồ-Đề pháp
 Tôi nghe lời ngài nói
 Được thấy Lô-Xá-Na.
 Công-Đức-Huệ Bồ-Tát thừa oai-lực của Phật quan-sát khắp mười-phương rồi nói kệ rằng:
 Các pháp không chơn-thật
 Vọng chấp là chơn-thật
 Cho nên các phàm-phu
 Luân-hồi ngục sanh-tử.
 Nơi ngôn từ thuyết pháp
 Tiểu trí vọng phân-biệt
 Vì thế sanh chướng-ngại

 Chẳng rõ được tự-tâm
 Đâu biết được chánh-đạo
 Họ do huệ điên-đảo
 Thêm lớn mọi điều ác.
 Chẳng thấy các pháp không
 Hằng thọ khổ sanh-tử
 Người này chưa có được
 Pháp-nhãn thanh-tịnh vậy.
 Xưa kia tôi thọ khổ
 Vì tôi chẳng thấy Phật,
 Nên phải tịnh pháp-nhãn
 Xem kia chỗ đáng thấy.
 Nếu được thấy nơi Phật
 Thời tâm không chấp lấy
 Người này thời thấy được
 Pháp của Phật đã biết.
 Nếu thấy Phật chơn-pháp
 Thời gọi bực đại-trí
 Người này có tịnh-nhãn
 Hay quan-sát thế-gian.
 Không thấy chính là thấy
 Hay thấy tất cả pháp
 Nơi pháp nếu có thấy
 Đây thời là không thấy.
 Tất cả các pháp-tánh
 Không sanh cũng không diệt
 Lạ thay đấng Đạo-Sư
 Tự-giác hay giác-tha.
 Ngài Thắng-Huệ đã nói
 Pháp của Như-Lai ngộ
 Chúng tôi nghe Ngài nói
 Biết được Phật chơn-tánh.
 Tinh-Tấn-Huệ Bồ-Tát thừa oai-lực của Phật, quan-sát khắp mười phương rồi nói kệ rằng:
 Nếu trụ nơi phân-biệt
 Thời hư thanh-tịnh nhãn
 Thêm ngu-si, tà-kiến
 Trọn chẳng thấy được Phật.
 Nếu rõ được tà-pháp
 Như thiệt chẳng điên-đảo,
 Biết vọng vốn tự chơn
Thấy Phật thời thanh-tịnh.
 Có thấy, thời là nhơ
 Đây thời chưa phải thấy
 Xa lìa các kiến chấp
 Như vậy mới thấy Phật.
 Pháp ngôn-ngữ thế-gian

 Chúng-sanh vọng phân-biệt
 Biết thế đều vô-sanh
 Mới là thấy thế-gian.
 Nếu thấy 'thấy thế-gian'
 'Thấy' là tướng thế-gian
 Như thiệt đồng không khác
 Đây gọi người chơn-kiến.
 Nếu thấy đồng không khác
 Nơi vật chẳng phân-biệt
 Thấy này lìa phiền-não
 Vô-lậu được tự-tại.
 Chỗ chư Phật khai thị
 Tất cả pháp phân-biệt
 Đây đều chẳng thể được
 Vì pháp-tánh thanh-tịnh.
 Pháp-tánh vốn thanh-tịnh
 Vô-tướng như hư-không
 Tất cả không năng thuyết
 Người trí quán như vậy.
 Xa lìa nơi pháp-tưởng
 Chẳng thích tất cả pháp
 Đây cũng không chỗ tu
 Thấy được Đại-Mâu-Ni.
 Như ngài Đức-Huệ nói
 Đây gọi là thấy Phật;
 Chỗ có tất cả hạnh
 Thể-tánh đều tịch-diệt
 Lúc đó Thiện-Huệ Bồ-Tát thừa oai-lực của Phật quan-sát khắp mười phương rồi nói kệ rằng:
 Hi-hữu đại dũng-kiện
 Vô-lượng chư Như-Lai
 Ly-cấu tâm giải-thoát
 Tự độ hay độ người.
 Tôi thấy Thế-gian-Đăng
 Như thật chẳng điên-đảo
 Như trong vô-lượng kiếp
 Bực đủ trí chỗ thấy.
 Tất cả hạnh phàm-phu
 Đều mau về diệt tận
 Tánh nó như hư-không
 Nên nói là vô-tận.
 Người trí nói vô-tận
 Đây cũng không chỗ nói.
 Vì tự-tánh vô-tận
 Được có nan-tư tận.
 Trong chỗ nói vô-tận
 Không chúng-sanh được có
 Biết chúng-tánh như vậy
 Thời thấy Đại-Danh-Xưng.
 Không thấy nói là thấy
 Vô-sanh nói chúng-sanh
 Hoặc thấy, hoặc chúng-sanh
 Rõ biết không thể-tánh.
 Năng-kiến cùng sở-kiến
 Kiến-giả đều khiển trừ,
 Chẳng hoại nơi chơn-pháp
 Người này rõ biết Phật.
 Nếu người rõ biết Phật
 Và pháp của Phật nói
 Thời hay chiếu thế-gian
 Như Phật Lô-Giá-Na.
 Chánh-giác khéo khai thị
 Đạo một pháp thanh-tịnh,
 Đại-Sĩ tinh-tấn huệ
 Diễn nói vô-lượng pháp.
 Hoặc có hoặc không có
 Tưởng niệm này đều trừ
 Như thế thấy được Phật
 An-trụ nơi thiệt-tế.
 Lúc đó Trí-Huệ Bồ-Tát thừa oai-lực của Phật quan-sát khắp mườI phương rồi nói kệ rằng:
 Tôi nghe pháp tối-thắng
 Liền sanh trí-huệ quang
 Chiếu khắp mười-phương cõi
 Đều thấy tất cả Phật.
 Trong đây không chút vật
 Chỉ có danh-tự giả
 Nếu chấp có ngã nhơn
 Thời là vào đường hiểm.
 Những phàm-phu chấp trước
 Chấp thân là thiệt có
 Phật chẳng phải sở-thủ
 Họ trọn chẳng thấy được.
 Người này không huệ-nhãn
 Chẳng thể thấy được Phật
 Ở trong vô-lượng kiếp
 Lưu chuyển biển sanh-tử.
 Hữu-tránh nói sanh-tử
 Vô-tránh là niết-bàn
 Sanh-tử và niết-bàn
 Cả hai chẳng nói được.
 Nếu theo danh-tự giả
 Chấp lấy hai pháp này
 Người này không đúng thật
 Chẳng biết Phật diệu-đạo.
 Nếu móng tưởng như vầy:
 'Đây Phật, đây tối-thắng'
 Điên-đảo chẳng phải thật
 Chẳng thấy được Chánh-giác.
 Biết được thật thể này
 Tướng chơn-như tịch-diệt
 Thời thấy đấng Chánh-Giác
 Vượt khỏi đường ngữ-ngôn.
 Ngôn ngữ nói các pháp
 Chẳng hiển được thiệt-tướng
 Bình-đẳng mới thấy được
 Như pháp, Phật cũng vậy.
 Thời quá-khứ chư Phật
 Vị-lai và hiện-tại
 Dứt hẳn gốc phân-biệt
 Thế nên gọi là Phật.
 Chơn-Thật-Huệ Bồ-Tát thừa oai-lực của Phật quan-sát khắp mườI phương rồi nói kệ rằng:
 Thà thọ khổ địa-ngục
 Được nghe hồng-danh Phật
 Chẳng thích vô-lượng vui
 Mà chẳng nghe danh Phật.
 Sở-dĩ nơi thời xưa
 Chịu khổ vô-số kiếp
 Lưu chuyển trong sanh-tử
 Vì chẳng nghe danh Phật.
 Với pháp chẳng điên-đảo
 Mà hiện chứng như thật
 Lìa các tướng hòa hiệp
 Gọi là Vô-Thượng-Giác.
 Hiện chẳng phải hòa hiệp
 Khứ, lai cũng như vậy
 Tất cả pháp vô-tướng
 Đây là chơn-thể Phật
 Nếu quán được như vậy
 Các pháp nghĩa thậm-thâm
 Thời thấy tướng chơn thật
 Pháp-thân của chư Phật.
 Nơi thật thấy chơn-thật
 Chẳng thật thấy chẳng thật
 Hiểu rốt ráo như vậy
 Cho nên gọi là Phật.
 Phật-pháp chẳng giác được
 Rõ đây gọi 'giác pháp'
 Chư Phật tu như vậy
 Một pháp bất-khả-đắc.
 Biết do một nên nhiều
 Biết do nhiều nên một
 Các pháp không chỗ tựa
 Chỉ do hòa hiệp khởi.
 Không năng-tác, sở-tác
 Chỉ từ nghiệp tưởng sanh
 Tại sao biết như vậy
 Vì khác đây không có.
 Tất cả pháp vô-trụ
 Định-xứ bất-khả-đắc
 Chư Phật trụ nơi đây
 Rốt ráo không dao động.
 Vô-Thượng-Huệ Bồ-Tát thừa oai-lực của Phật quan-sát khắp mườI phương rồi nói kệ rằng:
 Đấng đại-thừa vô-thượng
 Xa lìa tưởng chúng-sanh
 Không có ai hơn được
 Nên hiệu là Vô-Thượng.
 Chỗ chư Phật đã được
 Vô-tác, vô-phân-biệt
 Thô-thần-thông vô-sở-hữu
 Vi-tế cũng như vậy.
 Cảnh chư Phật sở-hành
 Trong đó không có số
 Là chơn-pháp của Phật.
 Như-Lai quang chiếu khắp
 Diệt trừ những tối-tăm
 Quang này chẳng có chiếu
 Cũng chẳng phải không chiếu.
 Nơi pháp không chỗ chấp
 Không niệm cũng không nhiễm
 Không trụ không xứ sở
 Chẳng hoại nơi pháp-tánh.
 Trong đây không có hai
 Cũng lại không có một
 Bực đại-trí thấy đúng
 Kheó an-trụ thật lý.
 Trong không, không có hai
 Không hai cũng như vậy
 Tam-giới tất cả không
 Là chỗ thấy chư Phật.
 Phàm-phu không hay biết
 Phật khiến trụ chánh-pháp
 Các pháp vô-sở-trụ
 Ngộ đây thấy tự thân.
 Chẳng thân mà nói thân
 Chẳng khởi mà hiện khởi
 Không thân cũng không thấy
 Là Phật-thân vô-thượng.
 Như ngài Thật-Huệ nói
 Chư Phật diệu pháp-tánh
 Nếu người nghe pháp này
 Sẽ được thanh-tịnh-nhãn.
 Lúc đó Kiên-Cố-Huệ Bồ-Tát thừa oai-lực của Phật quan-sát khắp mười phương rồi nói kệ rằng:
 Vĩ-đại! quang-minh lớn
 Bực vô-thượng dũng kiện
 Vì lợi ích quần-sanh
 Mà xuất hiện thế-gian.
 Phật dùng tâm đại-bi
 Quan-sát khắp chúng-sanh
 Thấy ở trong ba cõi
 Luân-hồi thọ nhiều khổ.
 Chỉ trừ đấng Chánh-Giác
 Đấng Đạo-Sư đủ sức
 Tất cả các Trời Người
 Không ai cứu hộ được.
 Nếu chư Phật Bồ-Tát
 Chẳng xuất hiện thế-gian
 Thời không một chúng-sanh
 Có thể được an-lạc.
 Như-Lai đẳng-chánh-giác
 Và các chúng Thánh Hiền
 Xuất hiện ở thế-gian
 Cho chúng-sanh được vui.
 Nếu ai thấy Như-Lai
 Vì được lợi hành lớn
 Nghe hiệu Phật sanh tin
 Thời là Pháp thế-gian.
 Chúng tôi thấy Như-Lai
 Vì được lợi ích lớn
 Nghe diệu-pháp như vậy
 Đều sẽ thành Phật-đạo.
 Chư Bồ-Tát quá-khứ
 Do thần-lực của Phật
 Được huệ-nhãn thanh-tịnh
 Rõ cảnh-giới chư Phật.
 Nay thấy Lô-Xá-Na
 Càng thêm thanh-tịnh-tính
 Phật-trí không ngằn mé
 Diễn thuyết chẳng thể hết.
 Thắng-Huệ Bồ-Tát thảy
 Và tôi Kiên-Cố-Huệ
 Trong vô-số ức kiếp
 Cũng nói chẳng thể hết.