Bilingual 246. Telegram From the Commander, Military Assistance Command, Vietnam (Harkins) to the Chairman of the Joint Chiefs of Staff (Taylor). On balance we are gaining in the contest with the VC.

30/07/20243:34 SA(Xem: 593)
Bilingual 246. Telegram From the Commander, Military Assistance Command, Vietnam (Harkins) to the Chairman of the Joint Chiefs of Staff (Taylor). On balance we are gaining in the contest with the VC.

blank
Bilingual 246. Telegram From the Commander, Military Assistance Command, Vietnam (Harkins) to the Chairman of the Joint Chiefs of Staff (Taylor). On balance we are gaining in the contest with the VC. There will continue to be minor ups and downs but the general trend has been and continues upward. National day affairs this past week tended to bring about a slight reduction in the tempo of RVN-initiated actions, however VC initiated actions also waned and on balance the trend continues to be favorable. View of Vice Pres Tho that there are only 15 to 20 all-around hamlets in the area south of Saigon which are really good is ridiculous and indicates need for him to get out of Saigon and visit countryside so as to really know of progress which is being made. I am unable to concur in statement that “one cannot drive as much around the country as one could two years ago”. I believe it will be some time before, if we ever do, experience mass surrenders of the VC. I am unable to concur in statement that VC is “in fact, reckoned at a higher figure than it was two years ago”. With regard to the “existing political control over troop movements, which prevents optimum use of the Army”, I do not deny that political influences enter into this picture.//Điện tín từ Tư lệnh Bộ Tư lệnh Viện trợ Quân sự, tại VN (Tướng Harkins) gửi Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân (Tướng Taylor). Nhìn chung, chúng ta đang giành được lợi thế trong cuộc chiến với VC. Sẽ tiếp tục có những thăng trầm nhỏ nhưng xu hướng chung đã và đang tiếp tục tăng. Các sự kiện quốc khánh trong tuần qua có xu hướng làm giảm nhẹ nhịp độ các cuộc hành quân do quân đội VNCH khởi xướng, tuy nhiên các hoạt động do VC khởi xướng cũng giảm dần và nhìn chung, xu hướng vẫn tiếp tục thuận lợi. Quan điểm của Phó Tổng thống Nguyễn Ngọc Thơ cho rằng chỉ có 15 đến 20 ấp [chiến lược] toàn diện ở khu vực phía nam Sài Gòn thực sự tốt là vô lý và cho thấy ông Thơ cần phải rời khỏi Sài Gòn và đến thăm vùng nông thôn để thực sự biết được tiến triển đang diễn ra.  Tôi không thể đồng ý với tuyên bố rằng “người ta không thể lái xe khắp đất nước VN như hai năm trước”. Tôi tin rằng sẽ còn lâu nữa, nếu chúng ta từng trải qua, thì mới có thể chứng kiến ​​sự đầu hàng hàng loạt của VC. Tôi không thể đồng ý với tuyên bố rằng VC “thực tế được tính ở mức đông quân hơn so với hai năm trước”. Liên quan đến “sự kiểm soát chính trị hiện tại đối với các hoạt động di chuyển quân đội, ngăn cản việc sử dụng tối ưu Quân đội”, tôi không phủ nhận rằng các ảnh hưởng chính trị đã tác động đến hoàn cảnh này.

 

MACV logo246. Telegram From the Commander, Military Assistance Command, Vietnam (Harkins) to the Chairman of the Joint Chiefs of Staff (Taylor)(1)

 

Saigon, October 30, 1963—6:30 p.m.

MAC 2033. 1. Admiral Felt not addee this message but will be provided copy upon his arrival Saigon tomorrow.

2. I now hold copy of Saigon 768(2) and this amplifies my MAC 2028(3) which initially responded to your JCS 4188-63.(4)

3. Saigon 768 was Ambassador Lodge personal report to President in response to Deptel 576(5) which is possible explanation why I had not seen 768 until one week after dispatch and only then when I requested a copy so that I might intelligently respond to your JCS 4188-63 which referred to 768.

4. Upon receipt of Deptel 576 Ambassador Lodge requested that I provide him brief suggested inputs for responses to questions 1 and 2 (a) 1 of Deptel 576 in that they were principally military in nature. I have done this on weekly basis but have had no knowledge as to whether my suggested brief inputs were utilized in his personal report since as indicated above these were not opened to me.

5. My suggested brief inputs for para 1 which were provided the Ambassador for use as he saw fit in drafting his personal evaluations for the past three weeks follow:

16 Oct: On balance we are gaining in the contest with the VC. There will continue to be minor ups and downs but the general trend has been and continues upward.

23 Oct: While significant changes are, and will be, difficult to identify on a day to day or even weekly comparative basis as regards the contest with the Viet Cong, the general trend continues to be favorable. The tempo of RVN-initiated operations is increasing and recently the tempo of VC-initiated activity has fallen off.

30 Oct: No change from that previously reported. National day affairs this past week tended to bring about a slight reduction in the tempo of RVN-initiated actions, however VC initiated actions also waned and on balance the trend continues to be favorable.

6. My suggested brief inputs for paragraph 2(a) which were provided the Ambassador for use as he saw fit in drafting his personal evaluations for the past three weeks follow:

16 Oct: The government has responded at many points when we have cited need for improvement in the campaign against the VC (shift of boundaries; placement of VNSF activities in corps areas under OPCON of corps comdr; reallocation of forces). Additionally Gen Don and Gen Stilwell, my G-3 have spent the last week in the conduct of a Corps by Corps assessment of the present situation with a view to further desirable reallocation of forces. Based on their recommendations I will make further recommendations to Pres. Diem. (for inclusion in ans to para 2(a) Ambassador was advised that US/GVN military relations remain good).

23 Oct: Response received from the government in reaction to military areas where we have cited needed improvement has been favorable in some areas, while in other areas no indication of response has been received to date. In no case have they flatly resisted recommended improvements. Favorable indications are the commitment of nearly half of the general reserve to operations, plans for possible further redistribution of forces, and a recognition of the requirement to effect consolidation in the strategic hamlet program.

30 Oct: No specific responses have been received from the government this past week in reaction to military areas where we have cited need for improvement. This is believed due in areas part to their preoccupation with National day affairs.

7. Comparison of 23 October suggested brief inputs quoted above with Saigon 768 indicates Ambassador Lodge did not see fit to utilize my suggestions to any significant degree. It also apparent that upon further reflection Ambassador determined that more detailed response was required than he initially felt necessary when he requested brief inputs on principally military items.

8. I believe certain portions Saigon 768 require specific comment. These follow:

Para F of answer to question 1—View of Vice Pres Tho that there are only 15 to 20 all-around hamlets in the area south of Saigon which are really good is ridiculous and indicates need for him to get out of Saigon and visit countryside so as to really know of progress which is being made.

In past two weeks I have visited nine Delta provinces (Tay Ninh, Binh Duong, Hau Nhgia, Long An, Kien Phong, Kien Hoa, An Giang, Phong Dinh, Chaong Thien) eight of which are south of Saigon, and I do not find the province chiefs or sector advisors to hold the same views as Vice Pres Tho.

Para H of answer to question 1—I am unable to concur in statement that “one cannot drive as much around the country as one could two years ago”. I believe it will be some time before, if we ever do, experience mass surrenders of the VC. I am unable to concur in statement that VC is “in fact, reckoned at a higher figure than it was two years ago”. I have not observed the signs that hatred of the government has tended to diminish the Army’s vigor, enthusiasm and enterprise. I find it difficult to believe the few rumors one hears regarding Generals being paid off with money and flashy cars. Most cars I see in use by Generals are same they have been using for past two years and few if any qualify as flashy to my mind. I do not concur with the evaluation of the 14 October report of the Delta subcommittee of the Committee on Province Rehabilitation(6) which states that the VC are gaining. Moreover I take exception to the implication that the report represents official country team agency views and is consequently authoritative in the views it presents. Agency representatives on this sub-committee served as individuals in reporting to the COPROR Committee, incidentally there were wide divergencies even among sub-committee members.

COPROR Committee received but did not place its stamp of approval or concurrence on report to its Sub-Committee. COPROR Committee returned the report to its Sub-Committee for rework. Consequently this report has not as yet been submitted to country team nor has it been referred to individual country team agencies for review and/or comment. Any views quoted from this Sub-Committee report therefore have no validity as expressions of country team or individual agency views.

Para J of answer to question 1—With regard to the “existing political control over troop movements, which prevents optimum use of the Army”, I do not deny that political influences enter into this picture; however, I feel we have made and are making significant strides in this area and do not concur that time is not working for usso long as political controls remain as at present.

Para J of answer to question 1—As indicated in paras 5 and 6 above and in other reports I have filed my evaluation is that from the military point of view the trend is definitely in RVN favor consequently I cannot concur that “we at present are not doing much more than holding our own”.

Answer under (a) to question 2—I am correctly quoted here but para 6 above gives full context of my suggested input.

Answer under (c) to question 2—As indicated para 6 above Ambassador was advised that US/GVN military relations remain good.

NOTES:

(1) Source: Kennedy Library, National Security Files, Vietnam Country Series, State and Defense Cables. Top Secret; Eyes Only. Attached to the source text was a signed note from Krulak to McGeorge Bundy stating that Taylor asked that this message, which had been shown only to McNamara, be conveyed to Bundy. Also printed in Pentagon Papers: Gravel Edition, Vol. 11, pp. 785-787.↩

(2) Document 207.↩

(3) Document 240.↩

(4) Document 227.↩

(5) Document 195.↩

(6) The report of this subcommittee of the Saigon Country Team’s Committee on Province Rehabilitation has not been found.↩

 

Source:

https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1961-63v04/d246

 

.... o ....

 

246. Điện tín từ Tư lệnh Bộ Tư lệnh Viện trợ Quân sự, tại VN (Tướng Harkins) gửi Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân (Tướng Taylor) (1)

 

Sài Gòn, ngày 30 tháng 10 năm 1963—lúc 6:30 chiều

MAC 2033. 1. Đô đốc Harry Felt không nhận được điện tín này nhưng sẽ được cung cấp 1 bản sao khi ông đến Sài Gòn vào ngày mai.

2. Tôi hiện đang giữ bản sao của điện tín gửi tới Bộ Ngoại Giao từ Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Saigon số 768(2) và điều này là mở rộng từ điện tín tôi gửi về Bộ mang số MAC 2028(3) của tôi, bản này ban đầu là để trả lời điện tín mang số JCS 4188-63 của Ngài.(4)

3. Điện tín Saigon 768 là báo cáo cá nhân của Đại sứ Lodge gửi tới Tổng thống Kennedy để trả lời cho điện tín của Bộ Ngoại Giao mang số 576(5), có thể giải thích tại sao tôi không thấy điện tín 768 cho đến một tuần sau khi gửi và chỉ khi đó tôi mới yêu cầu một bản sao để tôi có thể trả lời các tin tình báo về cho điện tín JCS 4188-63 của Ngài có liên quan đến điện tín 768.

4. Khi nhận được Điện tín Bộ Ngoại Giao số 576, Đại sứ Lodge đã yêu cầu tôi cung cấp cho ông ấy những ý kiến ​​đóng góp ngắn gọn được đề xuất để trả lời các câu hỏi 1 và 2 (a) 1 của Điện tín 576 vì chúng chủ yếu mang tính chất quân sự. Tôi đã làm điều này hàng tuần nhưng không biết liệu những ý kiến ​​đóng góp ngắn gọn được đề xuất của tôi có được sử dụng trong báo cáo cá nhân của ông Lodge hay không vì như đã nêu ở trên, những ý kiến ​​này không được công khai cho tôi [đọc].

5. Những ý kiến ​​đóng góp ngắn gọn của tôi cho đoạn 1 đã được Đại sứ cung cấp để sử dụng khi ông thấy phù hợp trong quá trình soạn thảo đánh giá cá nhân của mình trong ba tuần qua như sau:

Ngày 16 tháng 10: Nhìn chung, chúng ta đang giành được lợi thế trong cuộc chiến với VC. Sẽ tiếp tục có những thăng trầm nhỏ nhưng xu hướng chung đã và đang tiếp tục tăng.

Ngày 23 tháng 10: Mặc dù những thay đổi đáng kể đang và sẽ khó xác định trên cơ sở so sánh hàng ngày hoặc thậm chí hàng tuần liên quan đến cuộc chiến với VC, nhưng xu hướng chung vẫn tiếp tục thuận lợi. Nhịp độ các hoạt động do quân đội VNCH khởi xướng đang tăng lên và gần đây nhịp độ hoạt động do VC khởi xướng đã giảm xuống.

Ngày 30 tháng 10: Không thay đổi so với báo cáo trước đó. Các sự kiện quốc khánh trong tuần qua có xu hướng làm giảm nhẹ nhịp độ các cuộc hành quân do quân đội VNCH khởi xướng, tuy nhiên các hoạt động do VC khởi xướng cũng giảm dần và nhìn chung, xu hướng vẫn tiếp tục thuận lợi.

6. Những ý kiến ​​đóng góp ngắn gọn của tôi cho đoạn 2(a) đã được Đại sứ Lodge cung cấp để sử dụng khi ông Lodge thấy phù hợp trong quá trình soạn thảo đánh giá cá nhân của mình trong ba tuần qua như sau:

Ngày 16 tháng 10: Chính phủ VNCH đã phản hồi tại nhiều thời điểm khi chúng tôi nêu nhu cầu cải thiện trong chiến dịch chống VC (thay đổi ranh giới; bố trí các hoạt động của Lực Lượng Đặc Biệt VNCH tại các khu vực quân đoàn theo Phòng kiểm soát hành quân của Bộ tư lệnh Quân đoàn; phân bổ lại lực lượng). Ngoài ra, Tướng Trần Văn Đôn và Tướng Richard Stilwell (Phó Phòng Hành Quân, thuộc MACV), Phòng G-3 của tôi đã dành tuần qua để tiến hành đánh giá từng Quân đoàn về tình hình hiện tại nhằm mục đích phân bổ lại lực lượng theo mong muốn. Dựa trên các khuyến nghị của họ, tôi sẽ đưa ra thêm các khuyến nghị cho Tổng thống Diệm. (để đưa vào câu trả lời cho đoạn 2(a), Đại sứ Lodge được thông báo rằng quan hệ quân sự Hoa Kỳ/Chính phủ Việt Nam vẫn tốt).

Ngày 23 tháng 10: Phản hồi nhận được từ chính phủ VNCH về phản ứng đối với các lĩnh vực quân sự mà chúng tôi nêu cần cải thiệntích cực ở một số lĩnh vực, trong khi ở các lĩnh vực khác vẫn chưa nhận được phản hồi nào cho đến nay. Trong mọi trường hợp, họ không phản đối thẳng thừng các cải tiến được khuyến nghị. Những dấu hiệu thuận lợi là cam kết của gần một nửa lực lượng dự bị chung cho các hoạt động, các kế hoạch phân bổ lại lực lượng có thể có và sự công nhận về yêu cầu phải củng cố chương trình ấp chiến lược.

Ngày 30 tháng 10: Không có phản hồi cụ thể nào được nhận từ chính phủ trong tuần qua để phản ứng với các lĩnh vực quân sự mà chúng tôi đã nêu ra nhu cầu cải thiện. Điều này được cho là một phần do một phần là do họ bận tâm đến các vấn đề ngày Quốc khánh.

7. So sánh các ý kiến ​​đóng góp ngắn gọn được trích dẫn ở trên vào ngày 23 tháng 10 với Saigon 768 cho thấy Đại sứ Lodge không thấy phù hợp để sử dụng các đề xuất của tôi ở bất kỳ mức độ đáng kể nào. Cũng rõ ràng là sau khi suy nghĩ kỹ hơn, Đại sứ đã xác định rằng cần phải có phản hồi chi tiết hơn so với những gì ông cảm thấy cần thiết ban đầu khi ông yêu cầu các ý kiến ​​đóng góp ngắn gọn về các mục chủ yếu là quân sự.

8. Tôi tin rằng một số phần của điện tín Saigon 768 cần có bình luận cụ thể. Sau đây là:

Đoạn F của câu trả lời cho câu hỏi 1—Quan điểm của Phó Tổng thống Nguyễn Ngọc Thơ cho rằng chỉ có 15 đến 20 ấp [chiến lược] toàn diện ở khu vực phía nam Sài Gòn thực sự tốt là vô lý và cho thấy ông Thơ cần phải rời khỏi Sài Gòn và đến thăm vùng nông thôn để thực sự biết được tiến triển đang diễn ra.

Trong hai tuần qua, tôi đã đến thăm 9 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (Tây Ninh, Bình Dương, Hậu Nghĩa, Long An, Kiến Phong, Kiến Hòa, An Giang, Phong Dinh, Chương Thiện), tám trong số đó nằm ở phía nam Sài Gòn, và tôi không thấy các tỉnh trưởng hoặc cố vấn ngành có cùng quan điểm với Phó Tổng thống Thơ.

Đoạn H của câu trả lời cho câu hỏi 1—Tôi không thể đồng ý với tuyên bố rằng “người ta không thể lái xe khắp đất nước VN như hai năm trước”. Tôi tin rằng sẽ còn lâu nữa, nếu chúng ta từng trải qua, thì mới có thể chứng kiến ​​sự đầu hàng hàng loạt của VC. Tôi không thể đồng ý với tuyên bố rằng VC “thực tế được tính ở mức đông quân hơn so với hai năm trước”. Tôi chưa thấy dấu hiệu nào cho thấy lòng căm thù chính phủ VNCH có xu hướng làm giảm sức mạnh, sự nhiệt tình của quân đội VNCH và tinh thần kinh doanh. Tôi thấy khó tin vào một vài tin đồn mà người ta nghe được về việc các Tướng VNCH được nộp tiền và những chiếc xe hơi hào nhoáng. Hầu hết những chiếc xe mà tôi thấy các Tướng VNCH sử dụng đều là những chiếc xe mà họ đã sử dụng trong hai năm qua và ít chiếc nào trong số đó đủ tiêu chuẩnhào nhoáng theo suy nghĩ của tôi. Tôi không đồng ý với đánh giá về báo cáo ngày 14 tháng 10 của tiểu ban Delta thuộc Ủy ban Phục hồi Tỉnh (6) nêu rằng VC đang giành được lợi thế. Hơn nữa, tôi không đồng ý với hàm ý rằng báo cáo đại diện cho quan điểm chính thức của nhóm công tác Hoa Kỳ tại VN và do đó có thẩm quyền trong quan điểmbáo cáo trình bày. Các đại diện của cơ quan trong tiểu ban này đã báo cáo với tư cách cá nhân cho Ủy ban Phục Hồi Tỉnh (COPROR), tình cờ có sự khác biệt lớn ngay cả giữa các thành viên tiểu ban.

Ủy ban COPROR đã nhận được nhưng không đóng dấu chấp thuận hoặc đồng tình vào báo cáo gửi cho Tiểu ban của mình. Ủy ban COPROR đã trả lại báo cáo cho Tiểu ban của mình để chỉnh sửa lại. Do đó, báo cáo này vẫn chưa được gửi cho nhóm Công tác Hoa Kỳ tại VN cũng như chưa được chuyển đến các cơ quan nhóm riêng lẻ để xem xét và/hoặc bình luận. Do đó, bất kỳ quan điểm nào được trích dẫn từ báo cáo của Tiểu ban này đều không có giá trị như là sự thể hiện quan điểm của nhóm Công tác Hoa Kỳ tại VN hoặc cơ quan riêng lẻ.

Đoạn J của câu trả lời cho câu hỏi 1—Liên quan đến “sự kiểm soát chính trị hiện tại đối với các hoạt động di chuyển quân đội, ngăn cản việc sử dụng tối ưu Quân đội”, tôi không phủ nhận rằng các ảnh hưởng chính trị đã tác động đến hoàn cảnh này; tuy nhiên, tôi cảm thấy chúng ta đã và đang đạt được những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực này và không đồng ý rằng thời gian không có lợi cho chúng ta miễn là sự kiểm soát chính trị vẫn còn như hiện tại.

Đoạn J của câu trả lời cho câu hỏi 1—Như đã nêu trong đoạn 5 và 6 ở trên và trong các báo cáo khác mà tôi đã nộp, đánh giá của tôi là theo quan điểm quân sự, xu hướng chắc chắn có lợi cho quân đội VNCH do đó tôi không thể đồng ý rằng “chúng ta hiện không làm gì nhiều hơn là giữ vững vị trí của mình”.

Trả lời theo (a) cho câu hỏi 2—Tôi được trích dẫn chính xác ở đây nhưng đoạn 6 ở trên nêu đầy đủ bối cảnh về ý kiến ​​đóng góp được đề xuất của tôi.

Trả lời theo (c) cho câu hỏi 2—Như đã nêu trong đoạn 6 ở trên, Đại sứ được thông báo rằng quan hệ quân sự Hoa Kỳ/GVN vẫn tốt.

GHI CHÚ:

(1) Nguồn: Thư viện Kennedy, National Security Files, Vietnam Country Series, State and Defense Cables. Tối mật; Chỉ để đọc. Đính kèm với văn bản nguồn là một ghi chú có chữ ký của Tướng Victor Krulak (Tướng TQLC, Hoạt Động Đặc Biệt Chống Nổi Dậy) gửi cho McGeorge Bundy (Phụ tá Tổng Thống về An ninh Quốc gia) nêu rằng Tướng Maxwell Taylor (Tham Mưu Trưởng Liên Quân)  đã yêu cầu chuyển thông điệp này, vốn chỉ được Robert McNamara (Bộ Trưởng Quốc Phòng) xem, cho Bundy. Cũng được in trong sách "Pentagon Papers: Gravel Edition, Vol. 11", tr. 785-787.↩

(2) Văn bản 207.↩

(3) Văn bản 240.↩

(4) Văn bản 227.↩

(5) Văn bản 195.↩

(6) Báo cáo của tiểu ban này thuộc Ủy ban Phục hồi Tỉnh của Đội Công Tác Hoa Kỳ tại Sài Gòn không được tìm thấy.↩

.

Kho sử liệu PHẬT GIÁO VIỆT NAM 1963 - SONG NGỮ:

https://thuvienhoasen.org/a39405/phat-giao-viet-nam-1963-song-ngu

 











Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Tạo bài viết
Tôi hôm nay hân hạnh được góp một vài ý kiến trong Lễ Vía Đức Phật Thầy Tây An, vị đạo sư đã khai sáng Bửu Sơn Kỳ Hương, một tôn giáo nội sinh trong lòng dân tộc và vì ngài có một thời gian cư trú ở Chùa Tây An (Thiền phái Lâm Tế) dưới chân núi Sam (Châu Đốc), nên vị đạo sư họ Đoàn được người dân một cách tôn kính gọi là Đức Phật Thầy Tây An. Từ gốc rễ đó, Phật Giáo Hòa Hảo do Đức Huỳnh Giáo Chủ sáng lập, thường được coi là sự kế thừa và phát triển của Bửu Sơn Kỳ Hương trong bối cảnh mới. Truyền thống Phật Giáo Hòa Hảo mỗi năm đều có Lễ Vía Đức Phật Thầy Tây An. Ngài đã từng được nhìn theo nhiều phương diện khác nhau. Nhưng hôm nay, tôi xin phép trình bày về một bản văn quan trọng do Đức Phật Thầy Tây An để lại. Đó là bài thơ Mười Điều Khuyến Tu.
Nam Mô Đại Từ Đại Bi Cứu Khổ Cứu Nạn Quán Thế Âm Bồ Tát Tâm thư KHẨN THIẾT KÊU GỌI cứu trợ đồng bào nạn nhân bão lụt Miền Bắc VN Một đồng.. giữa lúc nguy nan Hơn giúp bạc triệu lúc đang yên bình.. Bão giông tan tác quê mình.. Ơi người con Việt đoái nhìn, sẻ chia.... Như Nhiên- Thích Tánh Tuệ
Trước hết là giải thích lý do vì sao đi so sánh giữa hai người này. Câu trả lời là vì họ có lập trường đối lập với nhau và đều rất nổi tiếng. Một người là nhà khoa học nổi tiếng nhất của nhân loại có quan điểm duy thực (tin thế giới vật chất là có thật khách quan nằm ngoài ý thức). Một người là đại biểu có sức ảnh hưởng của Phật giáo tu theo hạnh đầu đà (khổ hạnh) không tin vật chất kể cả thân xác là tuyệt đối có thật (bản chất là tánh không) và thực hành tánh không bằng cách tu tập khổ hạnh, đối diện với khổ nhưng không cảm thấy khổ, chứng tỏ khổ cũng không có thật. Người giải ngộ phải hiểu rằng Tứ Diệu Đế (Khổ, Tập, Diệt, Đạo) chỉ là giáo lý bất liễu nghĩa. Bát Nhã Tâm Kinh đã nêu rõ :