Kinh Thực Tập Ái Ngữ

Nếu ta buông bỏ được ý muốn trừng phạt, tâm ta chí thành muốn cho ai cũng bớt khổ thì tự khắc lời nói của ta trở nên giọt cam lộ. " Đó là thứ ngôn ngữ cao nhất của mọi ngôn ngữ".

Ngôn Ngữ Phẩm Pháp Cú Kinh đệ bát
言語品法句經第八
Kinh Thực Tập Ái Ngữ
Dịch từ kinh Pháp Cú trong Hán tạng
Phẩm thứ 8

Phẩm này có 12 bài kệ. Bài kệ thứ 12 dạy ta nên học nói năng theo kiểu nói năng của Bụt: Mỗi lời nói đều có thể đưa tới an lành, có công năng xây dựng tăng thân và môi trường tốt cho sự thực tập. ‘‘Đó là thứ ngôn ngữ cao nhất của các thứ ngôn ngữ’’. Nếu ta thực tập buông bỏ được ý muốn trừng phạt, nếu tâm ta chí thành muốn cho ai cũng bớt khổ thì tự khắc lời nói của ta trở nên lời nói cam lộ. Đó là ý chính của bài kệ thứ 11, ái ngữ đi với lắng nghe sẽ giúp ta và kẻ khác tái lập được truyền thông và đưa tới nếp sống thuận thảo an lành. Bài kệ thứ 3 là một tiếng chuông chánh niệm: Sử dụng ác ngữ thì cũng như ngậm một cái búa trong miệng mình; chiếc búa ấy sẽ chặt đứt sinh mạng của chính mình. Bài kệ thứ 5 nói lên được cách hành xử đẹp nhất trên đời: lấy oán báo oán, oán oán chập chùng, lấy đức báo oán, oán ấy tiêu tan.

Bài kệ 1

Ác ngôn mạ lị                                 惡  言  罵  詈

Kiêu lăng miệt nhân                       憍  陵  蔑  人

Hưng khởi thị hành                       興  起  是  行

Tật oán tư sanh                              疾  怨  滋  生

Kiêu căng, sử dụng những lời ác độc để chửi mắng, lăng mạ và tỏ ý khinh miệt người khác, làm như thế thì sẽ gây ra nhiều thù oán.

Kiêu căng khinh miệt

Lời ác chửi mắng

Lăng mạ người khác

Ắt gây thù oán.

Bài kệ 2

Tốn ngôn thuận từ                         遜  言  順  辭

Tôn kính ư nhân                             尊  敬  於  人

Khí kết nhẫn ác                              棄  結  忍  惡

Tật oán tự diệt                                疾  怨  自  滅

 Sử dụng lời nói từ tốn, thuận thảo và lịch sự đối với người khác thì có thể dập tắt được những oán kết. Nhẫn nhục được trong những trường hợp bức xúc, làm như thế thì ganh ghét và hờn oán sẽ tự tiêu tan.

Lời nói từ tốn

Thuận thảo lịch sự

Dập tắc oán kết;

Nhẫn nhục mọi lúc

Ganh ghét hờn oán

Sẽ tự tiêu tan.

Bài kệ 3

Phu sĩ chi sanh                             夫  士  之  生

Phủ tại khẩu trung                         斧  在  口  中

Sở dĩ trảm thân                               所  以  斬  身

Do kỳ ác ngôn                                 由  其  惡  言

Con người sinh ra trên đời nếu sử dụng ác ngữ thì cũng như có một lưỡi búa trong miệng mình. Chính lưỡi búa ấy sẽ chặt đứt thân mạng của mình.

Sinh ra trên đời

Sử dụng ác ngữ

Như búa trong miệng

Chính lưỡi búa ấy

Chặt đứt mạng mình.

Bài kệ 4

Tránh vi thiểu lợi                            諍  為  少  利

Như yểm thất tài                            如  掩  失  財

Tòng bỉ trí tránh                             從  彼  致  諍

Lệnh ý hướng ác                            令  意  向  惡

Cãi cọ không đem lại một chút lợi ích nào, chỉ có tác dụng bít lấp truyền thông, làm hao thất tài sản mình và đưa tới tranh chấp khiến cho tâm ý hướng về nẻo xấu.

Cãi cọ vô ích

Bít lấp truyền thông

Hao tổn tài sản

Đưa tới tranh chấp

Tâm về nẻo xấu.

Bài kệ 5

Dự ác ác sở dự                               譽  惡  惡  所  譽

Thị nhị câu vi ác                             是  二  俱  為  惡

Hảo dĩ khẩu quái đấu                    好  以  口  儈  鬪

Thị hậu giai vô an                        是  後  皆  無  安

 Khen ngợi cái ác cũng như nói lời ghét bỏ những người được xưng tụng, cả hai đều là chuyện không nên làm. Ưa thích tranh cãi và đấu lý sẽ đem lại tình trạng không có bình an sau này.

Khen ác ghét thiện

Hai chuyện không nên

Tranh cãi đấu lý

Chỉ đem bất ổn.

Bài kệ 6

Vô đạo đọa ác đạo                          無  道  墮  惡  道

Tự tăng địa ngục khổ                  自  增  地  獄  苦

Viễn ngu tu nhẫn ý                      遠  愚  修  忍  意

Niệm đế tắc vô phạm                     念  諦  則  無  犯

Lời nói không phù hợp đạo lý sẽ làm cho mình sa đọa vào các con đường dữ, chỉ có công dụng làm lớn thêm cái khổ địa ngục của mình. Biết lánh xa kẻ ngu phu, biết tu hạnh nhẫn nhịn và luôn luôn nhớ tới sự hành trì trên con đường tứ đế và bát chánh đạo thì sẽ không phạm vào lầm lỗi ấy.

Lời nói vô đạo

Thêm khổ địa ngục

Lánh xa kẻ ngu

Tu hạnh nhẫn nhịn

Nắm vững tứ đế

Theo bát chánh đạo

Không sa phạm lỗi.

Bài kệ 7

Tùng thiện đắc giải thoát               從  善  得  解  脫

Vi ác bất đắc giải                            為  惡  不  得  解

Thiện giải giả vi hiền                      善  解  者  為  賢

Thị vi thoát ác não                         是  為  脫  惡  惱

Hành xử hiền lành thì đạt tới giải thoát, hành xử dữ dằn thì không tự cởi trói cho mình được. Kẻ biết khéo léo hóa giải là bậc hiền nhân, có khả năng vượt ra ngoài mọi não phiền hung dữ.

Hiền đạt giải thoát

Dữ dằn tự trói

Người hiền hóa giải

Vượt mọi phiền não.

Bài kệ 8

Giải tự bão tổn ý                             解  自  抱  損  意

Bất táo ngôn đắc trung                  不  躁  言  得  中

Nghĩa thuyết như pháp thuyết     義  說  如  法  說

Thị ngôn nhu nhuyễn cam            是  言  柔  軟  甘

 Đừng ôm ấp ý muốn làm tổn hại và trừng phạt người khác. Không có tiết tháo thì lời nói không trung thực. Nói lời có nghĩa, có lý thì cũng giống như nói pháp, những lời như thế có vị ngọt của Cam lộ.

Đừng ôm ấp ý

Muốn làm tổn hại

Trừng phạt người khác;

Hét vang lời thực

Nói lời nghĩa lý

Giống như nói pháp

Vị ngọt Cam lộ.

Bài kệ 9

Thị dĩ ngôn ngữ giả                        是  以  言  語  者

Tất sử kỷ vô hoạn                           必  使  己  無  患

Diệc bất khắc chúng nhân             亦  不  尅  眾  人

Thị vi năng thiện ngôn                   是  為  能  善  言

 Ai có khả năng sử dụng ngôn ngữ tốt lành ấy thì sẽ không tạo tai họa cho chính mình, cũng không gây xung đột với người.

Nói lời tốt lành

Không gây tai họa

Đến cho chính mình

Không gây xung đột

Với người chung quanh.

Bài kệ 10

Ngôn sử đầu ý khả                     言  使  投  意  可

Diệc lệnh đắc hoan hỉ                     亦  令  得  歡  喜

Bất sử chí ác ý                                 不  使  至  惡  意

Xuất ngôn chúng tất khả               出  言  眾  悉  可

Lời nói gây ra được sự tâm đầu ý hợp có tác dụng làm cho người ta hoan hỷ, không đưa tới ác ý. Nói năng được như thế có thể giúp cho mọi người chấp nhận hài hòa.

Nói lời hợp ý

Người ta hoan hỷ

Không gây ác ý

Tạo sự hài hòa.

Bài kệ 11

Chí thành cam lộ thuyết                至  誠  甘  露  說

Như pháp nhi vô quá                    如  法  而  無  過

Đế như nghĩa như pháp                諦  如  義  如  法

Thị vi cận đạo lập                        是  為  近  道  立

Tâm chí thành đưa tới lời nói cam lộ, đúng như giáo pháp mà không ai có thể trách cứ được. Lời nói ấy phù hợp với chân nghĩa, với chánh pháp, đi đúng vào con đường chánh đạo.

Lòng thành đưa tới

Nói lời cam lộ

Đúng như giáo pháp

Không ai trách cứ

Phù hợp chánh pháp

Đúng đường chánh đạo.

Bài kệ 12

Thuyết như Phật ngôn giả          說  如  佛  言  者

Thị cát đắc diệt độ                          是  吉  得  滅  度

Vi năng tác hạo tế                          為  能  作  浩  際

Thị vị ngôn trung thượng              是  謂  言  中  上

 Nên sử dụng ngôn ngữ của Bụt sử dụng, nói những lời an lành có công năng đưa tới Niết Bàn và có công năng xây dựng được môi trường tu tập chánh pháp. Đó là thứ ngôn ngữ cao nhất của tất cả các ngôn ngữ.

Nói như lời Bụt

Những lời an lành

Đưa tới Niết bàn

Xây dựng môi trường

Tu tập chánh pháp

Ngôn ngữ cao nhất.