Bilingual. 80. From the Central Intelligence Agency Station in Saigon. Believe GVN obviously had no conception of results which would flow from GVN restrictions prior 8 May.

Bilingual. 80. From the Central Intelligence Agency Station in Saigon. Believe GVN obviously had no conception of results which would flow from GVN restrictions prior 8 May. After 8 May, GVN underestimated seriousness of situation and moved grudgingly and too slowly. Major Tran Cuu Thien, Chief of Staff, SFHCVN, informed Colonel Morton on 9 Sept that SFHCVN briefed General Don on Vietnamese Special Forces planning for operation against pagodas prior to operation (our estimate Tran Thien is anti-Tung). Events since 21 Aug have caused concern and dissatisfaction within government and urban classes, and has increased dissidence among elements of military establishment. These effects may prove lasting among certain classes of population but it is extremely difficult to gauge intensity or pervasiveness of such effects.// Từ Trụ sở Tình báo CIA ở Sài Gòn. Hãy tin rằng Chính phủ VN rõ ràng không hề có khái niệm về hậu quả sẽ đến từ những hạn chế của Chính phủ VN trước ngày 8 tháng 5. Sau ngày 8 tháng 5, Chính phủ VN đã đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của tình hình và hành động một cách miễn cưỡng và quá chậm chạp. Thiếu tá Trần Cửu Thiện, Tham mưu trưởng SFHCVN (Lực Lượng Đặc Biệt), thông báo cho Đại tá Morton vào ngày 9 tháng 9 rằng SFHCVN đã thông báo cho Tướng Đôn về kế hoạch của Lực lượng Đặc biệt Việt Nam tấn công các chùa trước khi hành quân (ước tính của chúng tôi là Trần Cửu Thiện chống lại Đại Tá Lê Quang Tung). Các sự kiện kể từ ngày 21 tháng 8 đã gây ra mối lo ngại và bất mãn trong chính quyền và các tầng lớp thành thị, đồng thời làm gia tăng sự bất đồng giữa các thành phần trong giới quân nhân. Những tác động này có thể kéo dài ở một số tầng lớp dân cư nhất định nhưng cực kỳ khó để đánh giá cường độ hoặc mức độ lan tỏa của những tác động đó.

80. Telegram From the Central Intelligence Agency Station in Saigon to the Agency1

Saigon, September 10, 1963.

IN 16397. 1. Herewith brief personal comments on recent developments [2 lines not declassified].

[1 paragraph (6 lines) not declassified]

2. Buddhist crisis. Believe GVN obviously had no conception of results which would flow from GVN restrictions prior 8 May. After 8 May, GVN underestimated seriousness of situation and moved grudgingly and too slowly. It now seems clear that Thich Tri Quang and a few leaders around him had far-reaching political objectives from outset, probably preceding 8 May. [1 sentence (2 lines) not declassified] At some intermediate period developments since 8 May, Tri Quang’s domination of Intersect Committee in support of governmental overthrow became clear to GVN and foreign observers. GVN concluded that its policy of conciliation was failing and was being taken advantage of by Buddhist leadership to stimulate disorder, organize greater anti-GVN effort, and to arouse hostile domestic and international opinion, especially American public opinion. We must assume that GVN concluded its own survival was coming into serious question. It would almost necessarily identify GVN survival with victory in war against VC and with survival of nation. Against this background, violation of GVN assurances to U.S. representatives with respect to its conciliation policy toward Buddhists was probably almost predictable. Diem, of course, [garble] GVN engaged in necessary “surgical operation” which, in his view, did not equate with longer range departure from conciliation policy. Assume he will make effort to restore GVN international and domestic image with respect to Buddhists.

3. [less than 1 line not declassified] senior Vietnamese military leadership had in fact become seriously disturbed and had taken initiative of urging martial law on Diem to include removing bonzes from Xa Loi and other central pagodas back to home pagodas. From General Don’s own comment that Diem asked this be done without hurting bonzes, we can assume that most parties to this affair, including military, realized that certain GVN effectives would have to enter pagodas to accomplish action of removing bonzes. Major Tran Cuu Thien, Chief of Staff, SFHCVN, informed Colonel Morton on 9 Sept that SFHCVN briefed General Don on Vietnamese Special Forces planning for operation against pagodas prior to operation (our estimate Tran Thien is anti-Tung). General Do Cao Tr, i had been pursuing hard line course in I Corps area well prior to 21 August. General Nguyen Khanh and other officers had expressed disturbance at potential effect of Buddhist affair on military morale. We have little hard data on direct interaction between Nhu and general officers on specifics of action taken against pagodas. Conclusion is that general officers were themselves also involved in responsibility for 21 August.

4. Developments resulting from Mission effort to implement Deptel received here 25 Aug2 exploded often-held assumption that [Page 148]certain general officers and other dissidents would move quickly if given green light and adequate assurances by appropriate U.S. officials. Looking back, [less than 1 line not declassified] general officers had done some thinking about assuming governmental power but were not unified, determined, or emotionally geared up to coup d’etat action. Do not believe general officers felt that strongly against Diem or that enough of them had deeply rooted animus against Nhu. They were simply not ready for action and would not embark on operation of this kind without major prospects of success. Assume also that they did not want to engage in all out fight in streets of capital city. At no time did they seem able to shift balance of forces sufficiently in their favor, even if one were to assume that they, in fact, made determined effort to do so. Yesterday, or day before, General Dinh is reported to have left for Dalat on short several-day vacation leaving his command with Chief of Staff Colonel Co who is responsive to General Khiem and Presidency. Despite absence of Dinh, general officers’ most formidable antagonist in terms of forces he commands and his loyalty to Diem and Nhu, we would not expect general officers to act on this apparently favorable opportunity. Am inclined to feel general officers will seek evolutionary accommodation with Diem (if he permits them to do so) unless overall situation clearly deteriorates, there is breakdown of civil order or governmental machinery, or unless war effort begins to go backward seriously. This is not to say that other elements in military establishment might not attempt coup at some time in future.

5. Events since 21 Aug have caused concern and dissatisfaction within government and urban classes, and has increased dissidence among elements of military establishment. These effects may prove lasting among certain classes of population but it is extremely difficult to gauge intensity or pervasiveness of such effects. [1 sentence (2 lines) not declassified] Our impression is that there are few points of no return in Asia and that there seems be large amount of stretch in Asian societies. Despite damages suffered since 8 May and 21 Aug, and despite difficulties and handicaps under which USG and GVN operating here, am inclined to believe we should be able resume successful prosecution of law [war?] in military and civil sectors. Although these liabilities and handicaps have probably increased and may increase further, these factors need not necessarily cancel out tentative conclusion suggested.

6. Aside from speculating on future, we should find next four to six months, perhaps even earlier, pointing way in practice as to what the prospects are. If situation goes forward reasonably well, so much the better. If it clearly deteriorate to [sic] both Vietnamese and we may find ourselves in better position to take corrective action.

[Numbered paragraph 7 (10-1/2 lines) not declassified]

NOTES:

(1) Source: Department of State, Har-Van Files, South Vietnam Policy File, August 31 through September 15, 1963. Secret. There is no time of transmission on the source text.

(2) Telegram 243 to Saigon, vol. III, p. 628.↩

Source:

https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1961-63v04/d80

.... o ....

80. Điện văn từ Trụ sở Tình báo CIA ở Sài Gòn gửi về Trung ương CIA (1)

Sài Gòn, ngày 10 tháng 9 năm 1963.

IN 16397. 1. Dưới đây là những nhận xét cá nhân ngắn gọn về những diễn biến gần đây [2 dòng không được giải mật].

[1 đoạn (6 dòng) chưa được giải mật]

2. Khủng hoảng Phật giáo. Hãy tin rằng Chính phủ VN rõ ràng không hề có khái niệm về hậu quả sẽ đến từ những hạn chế của Chính phủ VN trước ngày 8 tháng 5. Sau ngày 8 tháng 5, Chính phủ VN đã đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của tình hình và hành động một cách miễn cưỡng và quá chậm chạp. Bây giờ có vẻ rõ ràng rằng nhà sư Thích Trí Quang và một số nhà lãnh đạo xung quanh ông đã có những mục tiêu chính trị sâu rộng ngay từ đầu, có lẽ là trước ngày 8 tháng 5. [1 câu (2 dòng) chưa được giải mật] Ở một số diễn biến trung gian kể từ ngày 8 tháng 5, sự thống trị của Trí Quang trong Ủy ban Liên ngành nhằm hỗ trợ lật đổ chính quyền đã trở nên rõ ràng đối với Chính phủ VN và các nhà quan sát nước ngoài. Chính phủ VN kết luận rằng chính sách hòa giải của họ đã thất bại và đang bị giới lãnh đạo Phật giáo sử dụng để kích động mất trật tự, tổ chức các nỗ lực chống Chính phủ lớn hơn, khơi dậy dư luận thù địch trong nước và quốc tế, đặc biệt là dư luận Mỹ. Chúng ta phải cho rằng Chính phủ VN kết luận rằng sự sống còn của chính họ đang bị đặt dấu hỏi nghiêm trọng. Nó gần như nhất thiết phải đồng nhất sự sống còn của Chính phủ VN với chiến thắng trong cuộc chiến chống VC và với sự sống còn của dân tộc. Trong bối cảnh đó, việc vi phạm những đảm bảo của Chính phủ VN đối với các đại diện Hoa Kỳ về chính sách hòa giải đối với Phật tử có lẽ gần như có thể đoán trước được. Tất nhiên, Diệm [cắt xén] Chính phủ VN đã tham gia vào một “hoạt động phẫu thuật” cần thiết mà theo quan điểm của Diệm, không đồng nghĩa với việc rời bỏ chính sách hòa giải trong phạm vi dài hơn. Dự kiến ông Diệm sẽ nỗ lực khôi phục lại hình ảnh trong nước và quốc tế của Chính phủ VN đối với Phật tử.

3. [dưới 1 dòng không được giải mật] lãnh đạo quân sự cấp cao của Việt Nam trên thực tế đã trở nên bối rối nghiêm trọng và đã chủ động thúc giục thiết quân luật đối với Diệm bao gồm việc cưỡng ép các tăng sĩ từ Chùa Xá Lợi và các chùa trung tâm khác trở về chùa bản quán. Từ nhận xét của Tướng Trần Văn Đôn rằng Diệm yêu cầu thực hiện việc này mà không làm tổn thương các sư, chúng ta có thể giả định rằng hầu hết các bên liên quan đến vụ việc này, kể cả quân đội, nhận ra rằng một số quan chức chính phủ Việt Nam sẽ phải vào chùa để thực hiện hành động loại bỏ các nhà sư. Thiếu tá Trần Cửu Thiện, Tham mưu trưởng SFHCVN (Lực Lượng Đặc Biệt), thông báo cho Đại tá Morton vào ngày 9 tháng 9 rằng SFHCVN đã thông báo cho Tướng Đôn về kế hoạch của Lực lượng Đặc biệt Việt Nam tấn công các chùa trước khi hành quân (ước tính của chúng tôi là Trần Cửu Thiện chống lại Đại Tá Lê Quang Tung). Tướng Đỗ Cao Trí đã theo đuổi đường lối cứng rắn trong vùng Quân Đoàn I trước ngày 21 tháng 8. Tướng Nguyễn Khánh và các sĩ quan khác đã bày tỏ sự lo lắng trước ảnh hưởng tiềm ẩn của vấn đề Phật giáo đối với tinh thần quân đội. Chúng tôi có rất ít dữ liệu chắc chắn về sự tương tác trực tiếp giữa Nhu và các tướng  về các chi tiết cụ thể của hành động đột kích các ngôi chùa. Kết luận là bản thân các tướng cũng có liên quan đến trách nhiệm trong ngày 21 tháng 8.

4. Những diễn biến phát sinh từ nỗ lực mà Phái đoàn thực hiện theo điện văn Bộ Ngoại Giao gửi và Tòa đại sứ nhận được ở đây vào ngày 25 tháng 8 (2) đã làm bùng nổ giả định thường thấy rằng một số tướng và các nhà bất đồng chính kiến ​​khác sẽ hành động nhanh chóng nếu được bật đèn xanh và bảo đảm đầy đủ bởi các quan chức Hoa Kỳ thích nghi. Nhìn lại, [chưa đến 1 dòng không được giải mật] các tướng đã có suy nghĩ về việc nắm quyền nhưng chưa thống nhất, quyết tâm hoặc sẵn sàng hành động đảo chính. Đừng tin rằng các tướng có cảm giác chống lại Diệm mạnh mẽ hoặc có đủ người trong số họ có ác cảm sâu sắc chống lại Nhu. Đơn giản là họ chưa sẵn sàng hành động và sẽ không bắt tay vào hoạt động kiểu này nếu không có triển vọng thành công lớn. Cũng giả sử rằng họ không muốn tham gia vào một cuộc chiến toàn diện trên đường phố thủ đô. Không lúc nào họ dường như có thể thay đổi cán cân lực lượng đủ theo hướng có lợi cho mình, ngay cả khi người ta cho rằng trên thực tế, họ đã nỗ lực quyết tâm để làm điều đó. Hôm qua hoặc ngày kia, được biết Tướng Tôn Thất Đính đã lên Đà Lạt nghỉ phép vài ngày, để lại quyền chỉ huy cho Tham Mưu Trưởng là Đại Tá Có, người trực tiếp báo cáo tới Tướng Trần Thiện Khiêm và Tổng Thống Diệm. Bất chấp sự vắng mặt của Đính, đối thủ thế lực nhất của các tướng về mặt lực lượng mà Đính chỉ huy và lòng trung thành của Đính với Diệm và Nhu, chúng ta sẽ không mong đợi các tướng sẽ hành động nhân cơ hội có vẻ thuận lợi này. [Tôi] cảm thấy các tướng sẽ tìm kiếm sự thích ứng tiến hóa với Diệm (nếu Diệm cho phép họ làm như vậy) trừ khi tình hình chung xấu đi rõ ràng, có sự phá vỡ trật tự dân sự hoặc bộ máy chính phủ, hoặc trừ khi nỗ lực chiến tranh bắt đầu tụt hậu nghiêm trọng. Điều này không có nghĩa là các thành phần khác trong cơ sở quân sự có thể không thực hiện đảo chính vào một thời điểm nào đó trong tương lai.

5. Các sự kiện kể từ ngày 21 tháng 8 đã gây ra mối lo ngại và bất mãn trong chính quyền và các tầng lớp thành thị, đồng thời làm gia tăng sự bất đồng giữa các thành phần trong giới quân nhân. Những tác động này có thể kéo dài ở một số tầng lớp dân cư nhất định nhưng cực kỳ khó để đánh giá cường độ hoặc mức độ lan tỏa của những tác động đó. [1 câu (2 dòng) chưa được giải mật] Ấn tượng của chúng tôi là có rất ít điểm không thể quay trở lại ở châu Á và dường như có rất nhiều sự căng thẳng trong xã hội châu Á. Bất chấp những thiệt hại phải gánh chịu kể từ ngày 8 tháng 5 và ngày 21 tháng 8, và bất chấp những khó khăn và bất lợi mà Chính phủ Hoa Kỳ và Chính phủ VN đang diễn ra ở đây, tôi vẫn có xu hướng tin rằng chúng ta có thể tiếp tục truy tố thành công bộ luật [chiến tranh?] trong các lĩnh vực quân sự và dân sự. Mặc dù những gánh nặng và những bất toàn này có thể đã tăng lên và có thể còn tăng thêm nữa, nhưng những yếu tố này không nhất thiết phải loại bỏ những kết luận dự kiến đã được đưa ra.

6. Ngoài việc suy đoán về tương lai, chúng ta nên tìm 4 đến 6 tháng tới, thậm chí có thể sớm hơn, để chỉ ra trên thực tế những triển vọng là gì. Nếu tình hình tiến triển tốt đẹp thì càng tốt. Nếu nó xấu đi rõ ràng đối với [nguyên văn] cả hai phía, người Việt và chúng ta, đều có thể thấy mình ở vị thế tốt hơn để thực hiện hành động điều chỉnh lại.

[Đoạn số 7 (10-1/2 dòng) chưa được giải mật]

GHI CHÚ:

(1) Nguồn: Bộ Ngoại giao, Har-Van Files, South Vietnam Policy File, từ 31 tháng 8 đến 15 tháng 9 năm 1963. Bí mật. Không có thời gian để truyền trên văn bản nguồn.

(2) Điện văn 243 gửi tới Sài Gòn, tập. III, tr. 628.

​   .

Kho sử liệu PHẬT GIÁO VIỆT NAM 1963 - SONG NGỮ:

https://thuvienhoasen.org/a39405/phat-giao-viet-nam-1963-song-ngu

.... o ....