KINH PHẠM VÕNG BỒ TÁT GIỚI BỔN GIẢNG KÝ
Hán văn: Pháp sư Thích Diễn Bồi
Việt dịch: Hòa Thượng Thích Trí Minh
Chương III:
CHÁNH THUYẾT GIỚI TƯỚNG
(chánh thức thuyết giảng giới tướng)
B. BIỆT THUYẾT GIỚI TƯỚNG
(thuyết giảng riêng biệt giới tướng)
B.1.1.5. CÔ TỬU GIỚI (giới bán rượu)
Kinh
văn:
1. Phiên
âm:
Từ câu “nhược
Phật tử tự cô tửu, giáo nhân cô tửu...” cho đến câu “thị Bồ Tát Ba La Di
tội”.
2. Dịch nghĩa:
Nếu Phật tử
tự mình bán rượu, bảo người bán rượu, nhân bán rượu, duyên bán rượu, cách thứ
bán rượu, nghiệp bán rượu. Tất cả mọi thứ rượu đều không được bán. Rượu là
nguyên nhân danh tội lỗi. Là Phật tử lẽ ra phải làm cho tất cả chúng sanh có trí
huệ sáng suốt, nhưng trái lại đem sự say mê điên đảo cho tất cả chúng sanh,
Phật tử này phạm Bồ Tát Ba La Di tội.
Lời giảng:
Bốn trọng giới
Sát, Đạo, Dâm, Vọng đều đã giảng rõ ở trước. Giờ đây, xin giảng giới Cô Tửu thứ
năm.
Chữ “cô” có hai
nghĩa: mua và bán, nên mua rượu gọi là cô tửu, mà bán rượu cũng gọi là cô
tửu.
Rượu là ẩm liệu
để uống, có chứa tính ma túy bên trong nên uống nhiều sẽ làm cho người hôn mê.
Do đó, Đại Thừa cũng như Tiểu Thừa, Tăng cũng như tục, đối với rượu đều bị
nghiêm cấm. Chẳng những năm chúng xuất gia không được sinh sống bằng nghề bán
rượu, mà cả hai chúng tại gia cũng không được làm nghề này.
Phật pháp cho
việc bán rượu và đặt mua rượu là việc bất hợp luật nghi. Nếu làm việc này để
làm phương tiện mưu sinh về kinh tế, là điều Phật pháp không thừa nhận, vì trái
với tinh thần Phật pháp. Với hành giả bên Thanh Văn thì phạm về luật mua bán
quy định trong Thất Tụ và chỉ phạm vào thiên thứ ba của giới “cấm mua
bán”.
Nhưng với hành
giả Bồ Tát bên Đại Thừa, trong tinh thần lấy lợi tha làm chủ yếu, tuyệt đối
không được mua bán rượu, nếu làm thì phạm căn bổn trọng tội không thể tha
thứ.
Tại sao mua bán
rượu phạm căn bổn trọng tội không thể tha thứ?
Vì rượu là thuốc
vô minh, cũng là thứ làm loạn tâm tánh, uống vào sẽ bị hôn mê. Thế là không hợp
với tinh thần Bồ Tát. Bồ Tát giáo hóa dẫn dắt chúng sanh được tăng trưởng và
kích phát mọi người hướng thiện. Đã không làm như vậy, lại cho người uống thuốc
vô minh, khiến tâm tánh hôn mê tán loạn thì đâu phải là hành vi của Bồ Tát, cho
nên phải quyết định nghiêm cấm.
Thông thường việc
uống rượu được xem là rất quan trọng, là một trong năm giới cấm. Thế tại sao
việc mua bán rượu liệt vào giới trọng mà uống rượu để vào giới khinh?
Vì tội uống rượu
quả thật rất nặng, nhưng chỉ tai hại trong phạm vi bản thân một cá nhân, chứ
không gây tổn hại đến nhiều người. Đối với Đại Thừa Bồ Tát, uống rượu không
phải là một trọng tội đứng đầu mà chỉ liệt vào một trong bốn mươi tám giới
khinh.
Còn người đặt
rượu và bán rượu làm cho quảng đại quần chúng bị thương hại, thậm chí còn đi
đến chỗ bại quốc, vong gia, táng thân, mất mạng. Việc này thường thấy không ít
trong lịch sử, Cho nên Đức Phật đặc biệt đem việc mua bán rượu và đặt rượu chế
thành giới trọng.
Triều nhà Hạ bên
Trung Hoa có ông Nghi Địch có tài pha chế rượu rất ngon, ông đem rượu phụng
hiến lên vua Võ Đế. Nhà vua dùng thử, thấy hương vị của rượu rất đậm đà, ngấm vào
cơ thể tạo ra cảm giác ngất ngây.
Vua biết rằng
nếu để nhân gian uống rượu này sẽ gây hậu quả vô cùng tai hại, thậm chí có thể
đến cảnh nước mất nhà tan. Từ đó, chẳng những ngài cấm không cho nấu và pha chế
rượu; riêng đối với Nghi Địch, ngài còn xa lánh dần dần và chính bản thân nhà
vua cũng hết sức tự khiển trách về việc uống rượu.
Trong lịch sử
Trung Hoa, vua Võ Đế nhà Hạ thật là một bậc minh quân, minh trí. Chính thiện cử
này là một trong những nguyên nhân tạo nên phong cách, cũng như tinh thần cao
quý của ngài. Nếu đương thời, sau khi uống rượu, Ngài cảm thấy ưa thích vị ngon
ngọt của rượu, rồi mải trầm mê trong những chén rượu ấy thì Ngài sẽ không bao
giờ được lịch sử suy tôn là một bậc minh quân như thế.
Vì người nấu
rượu và mua bán rượu gây ảnh hưởng xấu cho rất nhiều người, nên quyết không
phải đó là hành vi của một vị Bồ Tát. Vì thế, trong kinh này, dù chưa luận đến tội
lỗi của việc uống rượu, mà trước tiên, đã ngăn cấm việc nấu rượu cũng như bán
rượu.
* Thời kỳ chiến
tranh Hoa - Nhật:
Ở Hương Cảng có
một vị ưu bà di rất thâm tín pháp môn Tịnh Độ, và rất tôn kính ngài Liên Tông
Thập Tam Tổ Ấn Quang đại sư. Phật tử này viết thư thỉnh đại sư đến Hương Cảng
tỵ nạn.
Ngài biết gia
đình của Phật tử này đã nhiều đời sống với nghề nấu và pha chế rượu nên viết
thư phúc đáp rằng nếu muốn ngài đến Hương Cảng tỵ nạn thì phải từ bỏ nghề nấu
rượu. Theo đây, chúng ta thấy đối với giới này, Ấn Tổ xem trọng đến mức
nào.
Rượu sở dĩ bị
nghiêm cấm vì nó là tuyền nguyên sản sanh các tội lỗi. Trên thế gian, biết bao
người tạo không biết bao nhiêu tội lỗi, thậm chí phạm đến tội ngũ nghịch, thập
ác, đều là do sau khi uống rượu quá độ, sanh hôn mê mà tạo thành. Vì khi say
rượu thì lý trí bị mất hẳn. Chẳng những đối với những việc công đức pháp lành
cần phải làm, họ đã không chịu làm, mà chính những công đức pháp lành họ đã tạo
trước đây cũng bị mất hẳn, để rồi trọn ngày thân tâm điên đảo, không biết làm
việc gì.
Lại nữa, khi
uống rượu say thì không thể tự khống chế mình. Trong việc sinh hoạt hằng ngày
thì hoang phí, huy hoắc (tiêu tiền không nghĩ) vô độ, là cội gốc mọi sự gây gỗ
với người khác; là yếu môn sanh các thứ bịnh cho bản thân, tâm tánh cuồng loạn,
không biết hổ thẹn, không biết liêm sỉ. Đến nỗi, nhiều khi thoát hết cả y phục
trên thân, đi đứng xiêu vẹo, té lên té xuống, nằm vất vưởng đầu đường xó chợ,
bị người chê bai không đếm xỉa đến, tiếng xấu lan khắp mọi nơi.
Cuối cùng, với
các bậc chánh nhân quân tử ngày một xa dần, với bọn ác hữu, ác nhân ngày một
gần gũi. Để rồi ngày càng đi vào vực sâu tội ác không phương cách tự cứu!
Như thế, chúng
ta thử nghĩ tai hại của rượu lớn biết chừng nào! Chẳng những thế, còn có những
sự tình bất luận quan hệ với mình hay liên quan đến người, vốn nên giữ bí mật, nhưng
khi đã quá say, không kiềm chế được miệng, đem nói hết cho mọi người nghe. Nếu
vấn đề hay sự việc không đến nỗi quan trọng thì không nói chi; trái lại, giả
như đó là sự việc tối mật, thì họa hoạn vô cùng. Có nhiều kẻ sau khi uống rượu,
phát cuồng, nói bậy đến nỗi táng thân mất mạng, việc này rất thường thấy trong
xã hội.
Dù bạn là một
người biết tôn trọng lễ nghi đến độ nào, khi say rồi thì nội tâm mờ mịt, tôn ty
già trẻ không phân. Đối với cha mẹ đáng lẽ phải hiếu thuận cung kính, trở lại
đánh mắng. Đối với bậc trưởng thượng, lẽ ra phải tôn trọng, nhưng ngược lại làm
ô nhục, hủy báng các ngài.
Còn như bạn là
một Phật tử, xưa nay đối với Tam Bảo hết dạ chí thành, chí kính; nhưng một khi
uống rượu vào rồi hôn mê, vội đem Tam Bảo vất ra sau ót, lại cũng không biết thế
nào là cung kính Phật, Pháp, Tăng. Chẳng những thế khi chất độc của rượu ăn sâu
quá rồi, bạn không còn được là một người bình thường, mà đã trở thành một kẻ cuồng
si.
Những việc không
đáng nóng giận, bạn lại phát đại sân nộ một cách phi lý. Những việc vốn không
nên buồn rầu khóc lóc, bạn lại thương tâm khóc kể mãi không thôi. Những việc vốn
không nên nói nhiều, bạn lại lớn tiếng, cao giọng, nói bậy. Những người vốn
không nên đánh đập thì bạn lại xông tới đánh họ. Những hành động mất phong độ chánh
thường như vậy, không phải là điên cuồng thì là gì?
Khi đã như thế
thì những giới phẩm bạn cần phải nghiêm giữ, lại không thể giữ gìn đúng theo
pháp, nên tự nhiên bạn sẽ trở thành một tội nhân phạm giới trong Phật
pháp.
Giới phẩm đã
không giữ gìn, nội tâm lại tán loạn không thôi. Khi tưởng nhớ việc này, khi
nghĩ suy việc khác. Sinh hoạt theo lối si mê, tán loạn trong cảnh thiên hôn địa
ám, tự nhiên trí huệ sẽ mất hẳn, không thể biện biệt phải quấy, chánh tà.
Lại nữa người
uống rượu quá say, tất nhiên thân tâm phóng dật theo đuổi thú vui thinh sắc.
Lâu ngày thể xác dần suy, sắc thân mỗi ngày một bại hoại, cuối cùng chỉ còn da bọc
xương, không còn giống hình hài một con người nữa.
Tóm lại:
Rượu có những
đại quá hoạn như thế. Lớn thì tán thất huệ mạng; nhỏ thì tàn hại sắc thân, nên
Phật pháp không thể cho phép bán rượu hay nấu chế rượu.
Mua hay bán đều
gọi là “cô”. Nhưng chữ “cô” ở đây là chỉ về việc bán rượu. Bán rượu là việc đổi
chác, đem vốn cầu lời. Nếu nói về tinh thần kinh thương thế tục thì không có gì
đáng phải cấm ngăn, bàn luận. Nhưng đối với lập trường của Phật pháp, luận về
cầu đạo giải thoát thì không thể không phân tách sự lợi hại đối với việc này,
nên dù là Phật tử tại gia, đã thọ Bồ Tát giới, bạn cũng không được làm việc
buôn bán bất hợp luật nghi ấy.
Đức Phật dạy:
Nếu một Phật tử hành Bồ Tát đạo, dù tự cô tửu hay giáo nhân cô tửu đều trái với
luật nghi của Bồ Tát.
- Tự cô tửu là
chính mình làm nghề pha chế rượu bán để thu lợi sinh sống.
- Giáo nhân cô
tửu là mình mở tiệm, quán cho kẻ khác bán rượu.
Nếu số lời thu
được thuộc về phần mình thì đồng với tự mình bán rượu không khác, nên phạm căn
bổn trọng tội. Nếu số lời thu hoạch được thuộc về phần người đứng bán, theo sự
lý giải của kinh, có chỗ cho là kết thành tội khinh cấu, có chỗ lại cho rằng
thuộc về căn bổn trọng tội.
Tại sao vậy? Vì
tiền lời tuy thuộc về người khác, nhưng chính bạn dạy người bán rượu, cho nên
mới khiến có người mua rượu về uống, gây tổn hại thân thể họ, tán thất huệ mạng
của họ. Vì vậy, tự bán hay bảo người bán không có gì khác nhau. Đây là những
tác hại nhắm vào việc làm cho tâm chúng sanh bị điên đảo, chứ không chỉ đơn
thuần nhắm vào phương tiện kiếm lời mà thôi. Nghĩa là chủ yếu làm cho chúng
sanh bị hôn mê, điên đảo thì không luận là đích thân bạn hay bạn bảo người khác
bán rượu, tội ấy vẫn bằng nhau. Cho nên đều kết thành căn bổn trọng tội.
Do đó, một hành
giả Bồ Tát chân chánh, dù bất cứ nhân duyên nào đều không được bán rượu. Dù
trước kia bạn sống với nghề bán rượu, nhưng một khi đã phát tâm Bồ Đề, thọ Bồ
Tát giới, phải tức khắc đổi nghề. Nhất định không giữ mãi nghề bán rượu này để
tự hại mình và hại người.
Bán rượu kết
thành trọng tội đều do hội đủ bốn điều kiện giống như các giới trước: nhân,
duyên, pháp, nghiệp.
1. Cô tửu nhân
(nhân bán rượu): đầu tiên khởi một tâm niệm bán rượu để lấy lời nhiều gọi là
nhân bán rượu.
2. Cô tửu duyên
(duyên bán rượu): tâm niệm bán rượu này tương tục không gián đoạn, đưa đến việc
bán rượu.
3. Cô tửu pháp
(cách thức bán rượu): quá trình làm việc bán rượu có những hình thức mua vô,
bán ra một lít, hai lít, một xị, hai xị v.v... cùng các phương thức, tư cụ mua
bán gọi là cách thức bán rượu.
4. Cô tửu nghiệp
(nghiệp bán rượu): việc vận dụng tay mình bán rượu, đem rượu trao cho người mua
để hình thành việc bán rượu, gọi là nghiệp bán rượu.
Rượu có nhiều
loại như:
- Thiêu tửu
(rượu dùng để đốt như alcohol), loại này hàm chứa tinh chất của rượu rất nhiều
và trong suốt, không màu sắc.
- Hoàng tửu
là rượu có sắc vàng.
- Khúc tửu
là rượu ở trong chất men.
- Bồ đào
tửu là rượu làm bằng trái bồ đào.
-
- Quả tử
tửu là rượu làm bằng các thứ trái cây.
- Thảo mộc
tửu là rượu chế bằng các thứ cây cỏ.
- Mễ tửu là rượu
nấu bằng gạo, nếp v.v...
Bất luận là
thứ nào trong các thứ nói trên, không luận về nồng độ rượu mạnh hay yếu, chỉ
cần người uống bị hôn mê, đều không được bán. Cho nên kinh dạy: “Nhứt thiết tửu
bất đắc cô” (tất cả các thứ rượu đều không được bán).
Tại sao vậy?
Trong kinh
dạy tiếp rằng: “Rượu là nhân duyên sanh khởi các tội ác”. Cứ xem nhân loại hiện
nay trong xã hội, phân tranh gay gắt, phát sanh vô số đại quá hoạn, đa số đều
do uống rượu mà ra. Hàng Phật tử bất luận tại gia hay xuất gia, nhiều vị giới
hạnh không thanh tịnh cũng do nơi uống rượu mà hủy phạm giới cấm. Thậm chí đến
nỗi khuynh gia bại sản, tán quốc vong gia, tán thân mất mạng, đa số đều do uống
rượu gây nên.
Đại Trang Nghiêm
Luận có dạy: “Phật thuyết thân khẩu ý, tam nghiệp chi ác hạnh, duy tửu vi căn
bổn” (Phật dạy thân, khẩu, ý, ác hạnh của ba nghiệp chỉ do rượu làm gốc).
Do đây, chúng
ta thấy tai hại của rượu to lớn vô cùng. Như một người bản chất văn nhã và từ
ái, khi bị rượu làm hôn mê, dám làm những việc đánh mắng người và trở thành một
kẻ hung bạo. Như vậy không phải là do uống rượu mà sanh ra là gì?
Vì rượu có khả
năng sanh ra các tội ác, là cội nguồn của tất cả ác hạnh, cho nên Phật nghiêm
cấm tất cả hành giả Đại Thừa Bồ Tát không được bán rượu.
Bồ Tát vì hóa độ
chúng sanh mà phát tâm Bồ Đề, nhận thấy chúng sanh đang ở trong vòng vô minh mê
vọng, sinh hoạt quanh quẩn trong vòng tội ác thiên hôn địa ám, nên mới vận dụng
các thứ thiện quyền phương tiện để khai phát trí huệ minh đạt cho chúng
sanh.
Kinh dạy tiếp
theo: “Nhi Bồ Tát ưng sanh nhứt thiết chúng sanh minh đạt chi huệ” (là Bồ Tát,
lẽ ra phải làm cho tất cả chúng sanh có trí huệ sáng suốt).
Sanh khởi trí
huệ minh đạt cho chúng sanh là làm cho chúng sanh biện biệt được phải quấy,
thiện ác, thông đạt sự lý, biết chỗ thủ xả, hiểu rõ chánh tà, không bị hôn mê
che lấp, cũng không bị trệ ngại, không còn bồi hồi trên con đường mê tối, chỉ
hướng về con đường của đấng Đại Giác mà tiền tiến. Đấy mới chính là bi nguyện
của Bồ Tát cần thực hành. Nếu đã không thực hành như vậy, lại còn đi bán rượu,
khiến cho người sau khi uống rồi, vốn là kẻ nhút nhát, biến thành người to gan,
tâm tánh vốn nhu hòa trở thành cường bạo; bản chất là người thông đạt sự lý trở
nên kẻ mê muội, tối tăm, vốn là người thông đạt quyền biến trở nên kẻ ngu muội,
đần độn. Như vậy đều là do nơi rượu sai khiến.
Vì vậy, làm sao
có thể nói việc bán rượu là không quan trọng? Làm sao có thể nói chỉ là tùy
tiện đôi chút mà không cần lưu tâm đề phòng? Làm sao không cực lực tuyệt đối
ngăn cấm?
Hành giả Bồ Tát
lấy việc lợi sanh làm trách nhiệm của mình, nên trên mọi khía cạnh, đều có bổn
phận khai phát trí huệ cho chúng sanh, khích phát chúng sanh có chí hướng
thượng, khiến cho chúng sanh đồng bước trên con đường của đấng Đại Giác luôn
tiến bước không ngừng. Nếu không thành tựu được những điều như vậy, thì không
đúng với hạnh nguyện của Bồ Tát.
Nên kinh dạy
tiếp: “Nhưng trái lại còn làm cho tất cả chúng sanh sanh tâm điên đảo”, ở đây
bảo là làm cho tất cả chúng sanh điên đảo, có nghĩa là đem rượu bán cho người, làm
cho tâm tánh của chúng sanh mê hoặc, điên điên đảo đảo thì đâu còn gì là tâm
hạnh của vị Bồ Tát.
Đúng thế! Đại đa
số chúng sanh trên thế gian này đều ngu muội, nhưng không phải không có người
minh đạt luân lý. Đã minh đạt thì không có lỗi lầm, và nếu lại gia tâm đề cao cảnh
giác, luôn luôn tự sách phát cho mình thì có thể đi trên con đường giải thoát
lớn của pháp xuất thế. Nay vì bạn đem rượu bán cho người làm cho người mãi hôn
mê, đó là việc hoàn toàn trái nghịch với luân lý, thử hỏi tội ác của bạn lớn
hay không?
Lại nữa có những
hành giả tu học Phật pháp, thông đạt và vững tin nơi luật nhân quả, thiện ác.
Việc làm không bao giờ dám trái luật nhân quả và đã có công phu tu chứng; nay
vì bạn đem rượu bán cho người, khiến người biến thành một kẻ ngu xuẩn, vô trí,
mê muội đối với lý nhân quả, hoặc phủ nhận luật nhân quả và cho tu chứng không
có ý nghĩa gì. Bấy giờ, họ bỏ phế công phu tu hành trước kia, thử hỏi tội ác
của bạn lớn hay không lớn?
Vì tham lam muốn
thâu được nhiều tiền của, vận dụng phương kế bán rượu cho người uống, khiến
người hôn mê, điên đảo, và làm những việc không nên làm. Tội lỗi này đương nhiên
rất nặng, nên cuối cùng, kinh văn dạy: “Thị Bồ Tát Ba La Di tội” (Phật tử này
phạm Bồ Tát Ba La Di tội).
- Không được bán
rượu là đoạn trừ tất cả ác, thuộc về Nhiếp Luật Nghi Giới.
- Nên sanh khởi
trí huệ minh đạt do nơi tu tập tất cả các pháp lành, thuộc về Nhiếp Thiện Pháp
Giới.
- Làm cho chúng
sanh tâm không điên đảo, đó là khắp độ chúng sanh, thuộc Nhiếp Chúng Sanh
Giới.
Nếu giữ gìn giới
không bán rượu nghiêm cẩn thì Tam Tụ Tịnh Giới của Bồ Tát được trọn vẹn. Nếu
phạm giới bán rượu là hủy phạm Tam Tụ Tịnh Giới của Bồ Tát, như vậy mất hẳn tư
cách Bồ Tát.
Cho nên, muốn
làm một vị Bồ Tát chân chánh, danh hợp với thật, chẳng những không được sát
sanh, trộm cắp, dâm dục, vọng ngữ, mà còn không được bán rượu nữa. Vì họa hại
của sự bán rượu vô cùng vô tận. Trong khi Bồ Tát phải lấy việc lợi sanh làm tối
yếu, đâu nên vì mưu cầu sự sống cho cá nhân mình mà để họa hại vô cùng tận cho
chúng sanh?
Giới không bán
rượu chỉ thuộc về giá nghiệp mà không thông nơi tánh nghiệp. Vì giới này chỉ
ngăn cấm những người thọ giới Bồ Tát, không phải là điều ngăn cấm của pháp luật
thế gian.
Các quốc gia trên
thế giới hiện nay, không nước nào ngăn cấm làm rượu và bán rượu hay nấu rượu vì
việc bán rượu thu được một số ngoại tệ rất lớn và tiền thuế rượu cũng nhiều.
Nhưng vì việc này thuộc về Ác Luật Nghi nên chẳng những hàng Phật tử đã thọ
giới nếu bán rượu sẽ phạm tội này mà ngay đến những người không thọ giới, sống
với nghề này cũng bị chiêu cảm quả báo không tốt.
Cho nên Đức Phật
đặc biệt vì các đại sĩ đã phát Bồ Đề tâm và thọ Bồ Tát giới, chế định giới điều
này để ngăn cấm rất nghiêm khắc. Đồng thời, khuyến dạy các Bồ Tát không được
sinh sống bằng nghề bán rượu và làm rượu. Nếu làm thì phạm Ba La Di tội.
Như có người lại
cho rằng không có quả báo tội ác thì Đức Phật là một đấng đại từ đại bi cần gì
phải chế lập giới điều này làm cho chư Bồ Tát phải bị sự thúc phược vô
ích?
Uống rượu làm
cho người say loạn nên đương nhiên không được bán. Nhưng các thứ rượu dùng trị
liệu những bịnh đau nhức vẫn không được bán hay sao?
Có chỗ nói: Bồ
Tát tại gia vì muốn duy trì sự sanh sống cho cá nhân và gia đình, hoặc vì mong
cầu tiền lời mà bán rượu thuốc thì không vi phạm Bồ Tát luật nghi vì hai lý do
sau đây:
- Vì rượu thuốc
diệt trừ bệnh hoạn cho người, làm cho thân tâm con người được an ổn, khang
kiện.
- Trong rượu
thuốc có các thứ thuốc nên khi người dùng, chỉ dùng đúng liều lượng mà thôi,
không thể buông lung uống quá lượng đến nỗi sanh ra tội hôn mê, say loạn, cho
nên không vi phạm Bồ Tát giới. Những điều này chỉ cho phép Bồ Tát tại gia, còn
Bồ Tát xuất gia thì tuyệt đối không cho phép, vì đó là việc nuôi sống tà mạng,
trái với nếp sống chánh mạng.
Có chỗ nói rằng
bất luận Bồ Tát tại gia hay xuất gia, đều ở trong phạm vi ngăn cấm không cho
phép, vì trong các luật, luận từ trước đến nay không thấy khai mở giới này.
Nhưng đó là nói về tất cả các thứ rượu uống vào làm cho tâm tánh mê loạn, chứ
đối với các thứ rượu thuốc thì vô hại.
Giới bán rượu
kết thành trọng tội cũng không phải đơn giản, phải hội đủ năm duyên, lược phân
biệt như sau:
1. Thị chúng
sanh: Có ba phẩm sai biệt:
- Nếu bán rượu
cho chúng sanh thượng phẩm thì phải căn cứ bán rượu cho người nào để định tội
khinh, trọng.
- Nếu bán cho
những người uống mà họ không bị hôn mê, tán loạn thì chỉ phạm tội khinh
cấu.
- Nếu bán cho
những người uống vào mà họ bị say sưa, loạn tâm thì kết thành căn bổn trọng
tội.
Ở đây có người
hỏi: chúng sanh thượng phẩm tức là Phật, thánh nhân, sư tăng v.v... những bậc
này uống rượu cũng bị say loạn hay sao?
Chư Phật, thánh
nhân đương nhiên không bao giờ uống rượu, say loạn; nhưng hàng cha mẹ, sư tăng
dù thuộc về thượng phẩm, nhưng không nhất định là thánh nhân nên khi uống rượu
quá lượng cũng say khướt như thường. Cũng có rất nhiều bậc sư trưởng uống rượu
say nhừ tử như bùn. Cũng có những tăng chúng xuất gia không giữ gìn đúng theo
giới luật, khi uống rượu chẳng những không biết hổ thẹn, mà khi càng uống lại
càng cảm thấy vui tươi, hớn hở. Vì thế, nếu đem rượu bán cho những chúng sanh
không phải thánh nhân này, sẽ phạm căn bổn trọng tội.
Bán rượu cho
chúng sanh trung phẩm (cõi trời, cõi người), tất nhiên phạm căn bổn trọng tội.
Vì những chúng sanh này là đối tượng chủ yếu của giới điều Đức Phật chế lập. Người,
trời là những chúng sanh rất thích uống rượu, nên bán cho những chúng sanh này,
chính là khuyến khích, thúc đẩy sự say mê, hôn loạn cho họ.
Bán rượu cho chúng
sanh hạ phẩm là quỷ thần v.v... Nếu những chúng sanh này chưa thọ giới Bồ Tát
thì ít gây ảnh hưởng tổn hại cho đạo pháp nên các bậc cổ nhân quy kết thành tội
khinh cấu. Nếu là chúng sanh đã thọ giới Bồ Tát, vì trên thân đã mang giới thể
nên phạm căn bổn trọng tội.
Bất luận chúng
sanh thuộc phẩm nào, nếu bán rượu cho họ, đều không khỏi phạm tội khinh hay
trọng.
2. Chúng sanh
tưởng (tưởng là chúng sanh), duyên này căn cứ vào ba phẩm để phân biệt:
* Chúng sanh
thượng phẩm:
Hai trường
hợp này phạm căn bổn trọng tội:
- Say loạn
tưởng là say loạn.
- Say loạn
nghi là say loạn.
Bốn trường
hợp phạm tội khinh cấu:
- Say loạn
tưởng chẳng phải say loạn.
- Không say
loạn tưởng không phải say loạn.
- Không say
loạn nghi là say loạn.
- Không say loạn
nghi không say loạn.
* Chúng sanh
trung phẩm:
Cả bốn trường
hợp này đều phạm tội khinh cấu:
- Chúng sanh
trung phẩm tưởng là chúng sanh hạ phẩm.
- Ba trường hợp
ở hạ phẩm.
Hai trường hợp
này phạm căn bổn trọng tội:
- Chúng sanh
trung phẩm tưởng là trung phẩm.
- Chúng sanh
trung phẩm nghi là trung phẩm.
* Chúng sanh hạ
phẩm:
Hai trường
hợp này phạm căn bổn trọng tội:
- Chúng sanh
hạ phẩm có giới tưởng là có giới.
- Chúng sanh
hạ phẩm có giới nghi là có giới.
Ba trường hợp
này đều phạm tội khinh cấu:
- Chúng sanh hạ
phẩm có giới tưởng không có giới.
- Chúng sanh hạ
phẩm không có giới tưởng có giới.
- Chúng sanh hạ
phẩm không có giới nghi là có giới.
3. Hy lợi phản
mại (có tâm mong cầu tài lợi mà bán rượu):
Điểm này chính
là do chủ thể tạo nghiệp. Vì người đời sở dĩ mở tiệm bán rượu, mục đích duy
nhất là vì cầu lợi. Đối với thế tục, thông thường rất thích mua bán làm ăn để
nuôi sống bằng nghề này, vì thu được nhiều tài lợi. Nhưng với một Phật tử, đặc
biệt là hành giả Đại Thừa Bồ Tát, tuyệt đối không được làm việc bán rượu
này.
Như mọi người
đều biết, Bồ Tát có hai loại: xuất gia và tại gia.
Bồ Tát tại gia
đúng theo pháp cầu lợi, bất cứ sự mua bán nào chánh đáng đều được làm, không
phải là không cho mua bán. Vả lại, từ trong việc mua bán ấy có thể nhiếp hóa được
số chúng sanh rộng lớn. Nhưng đối với sự mua bán rượu thuộc về ác luật nghi
này, dù Bồ Tát tại gia cũng không được phép làm.
Bồ Tát xuất gia
chẳng những không được phép mua bán thuộc về ác luật nghi mà bất cứ lối mua bán
nào để cầu lợi, đều nằm trong phạm vi nghiêm cẩn một cách nghiêm mật.
4. Thị chân tửu
(thật là rượu):
Rượu sở dĩ được
gọi là rượu vì có đủ ba yếu tố: sắc, hương và vị. Khi uống vào nhất định khiến
người bị say loạn. Dù những loại rượu không có sắc và hương, nhưng vị rượu rất
nồng, uống vào khiến người bị say, nếu đem mua bán những thứ rượu như thế phải
phạm vào căn bổn trọng tội.
Bồ Tát tại gia
làm việc ở các dâm xá hoặc làm nhân viên chiêu đãi cho các tiệm bán rượu, nếu
tự mình không bán rượu thì chỉ phạm tội khinh cấu.
5. Thọ dữ tiền
nhân (trao cho người trước mặt):
Nghĩa là bán
rượu và giao cho người mua một cách trực tiếp. Thời gian xảy ra việc người
giao, người nhận kết thúc thì kết thành trọng tội. Nếu vì cầu tài lợi mà bán rượu
thì mắc tội rất nặng và rất đáng sợ.
Nói về tội này,
kinh Thập Luân có ghi rõ:
Thập áp du luận
tội,
Đẳng bỉ nhất dâm
phòng,
Trí bỉ thập dâm
phòng,
Đẳng nhất tửu
phòng tội.
Dịch:
Mười tội làm
nghề ép dầu,
Bằng tội mở một
dâm xá,
Tạo tội lập mười
dâm xá,
Bằng tội mở một
tiệm rượu.
Theo luật nhân
quả, tội trọng như thế, tương lai phải cảm thọ khổ báo như thế nào?
Đức Phật dạy
rằng:
- Những người
làm rượu, chiêu cảm quả địa ngục Tửu Hà.
- Những người
bán rượu, cảm thọ địa ngục Tửu Trì.
- Những người
bán rượu khi ra khỏi địa ngục Tửu Trì, chuyển sanh trong nhân gian chịu dư báo
làm một kẻ điên điên, cuồng cuồng, không được như người bình thường.
Bồ Tát đã biết
rõ tội ác bán rượu thảm trọng và quả báo thống khổ như vậy phải nghĩ tưởng như
vầy: “Ta đây là Bồ Tát có bổn phận hóa độ chúng sanh, đem trí huệ minh đạt sự
lý truyền trao cho chúng sanh, khiến cho chúng sanh khỏi ngu si vô trí, thú
hướng đến con đường lớn quang minh vô thượng Bồ Đề mới phải. Tại sao lại bán
rượu cho người uống vào phải bị hôn mê cuồng loạn mà thành đại tội”. Trải qua
một phen suy tư như vậy thì không bao giờ đi bán rượu.
